Instituti tabiiyot va geografiya fakulteti kimyo kafedrasi nomozov shuhratjon yuldashali o


 Neft bitumlarining xossalari va ishlatilishi



Download 0,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/25
Sana31.12.2021
Hajmi0,52 Mb.
#207844
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   25
Bog'liq
yog-moy korxonalari chiqindilari va ularni qayta ishlash masalalari

 

1.2.3. Neft bitumlarining xossalari va ishlatilishi. 

Neft  bitumlari  bog’lovchi  va  parda  hosil  qiluvchi  modda  sifatida  keng 

ishlatiladi.  Ular  lak-bo’yoq  ishlab  chiqarishda  yopuvchi  material  sifatida,  suvdan 

himoyalovchi  mastika  sifatida,  o’ralgan  materiallar  hamda  asfalt  eritmalari  va 

betonlar  sifatida    keng  ishlatiladi.  Juda  yuqori  bo’lmagan  temperaturagacha 

qizdirilganida  (32- 3  

o

C  )  bitumlar  yumshab  quyuq  oquvchan  holatga  keladi. 



Bitumlarda  erish  nuqtasi  mavjud  emas.  Ular  isitish  natijasida  asta  sekin  qattiq 

holatdan  suyuq  holatga  o’tadi.  Harorat  qancha  yuqori  bo’lgan  sari  bitumning 

qovushqoqligi past bo’ladi.  

Har  xil  markadagi    bitumlarni  bir  –  biri  bilan  solishtirish  uchun  shartli 

tempertura qabul qilingan. Bu esa yumshash temperaturasi deb ataladi. Bitumning 

isitilganda  yumshashi  va  sovitilganda  qattiq  bo’lib  qolishi,  uni  qaysi  sifatda  va 

qayerda ishlatilishini bilish imkonini beradi.  



 

 5 


Bitumning  yana  o’ziga  xos  xususiyati  uning  organik  erituvchilarda  erishi. 

Bitumni  ishlatish  jarayonida  uning  shu  xususiyatiga  etibor  berish  zarur.  Bitum 

suvda  erimaydi  va  suvni  o’ziga  yuqtirmaydigan  xossalarga  ham  ega.  Biroq 

emulgatordan  foydalanib  va  bunga  xos  texnologiyalar  orqali  bitumning  suvdagi 

kolloid  eritmasini  hosil  qilish  mumkin  (bitumli  emulsiya).  Bitum  metall,  g’isht, 

beton, yog’ochlarga nisbatan yuqori adgeziyani namoyon qiladi. Shu sababli undan 

yopishqoq mastikalar tayyorlanishda foydalaniladi.  

Bitum  asosida  tayyorlangan  materiallar  suvga  nisbatan  yuqori  chidamli 

bo’lganligi  uchun  imoratlarni  suvli  va  suvdan  teppa  qismlarini  suvdan 

himoyalovchi  hamda  daryo  va  dengiz  kemalarini  suv  osti  qismlarini  bo’yash 

maqsadida ishlatiladi. 

Bitumlar  havo  ta’sirida  oksidlanishga  moyil  bo’lganligi  va  quyosh  nurlarini 

ta’siri  natijasida  ular  tez  eskirib qoladi.  Eskirgan  bitumlar  mo’rt  bo’lib qoladi va 

uqalanib ketadi. Issiqlikka chidamligi tez tushib ketadi va yumshalishi 40  –  5 

o



dayoq  boshlanadi.  Eskirishi  asosan  ikkita  mexanizm  bo’yicha  yo’nalgan  bo’lishi 



mumkin:  

1)  Termodistillatsiya; 

2)  Termooksidlanish orqali eskirish. 

  Termodistillanish  bitum  tarkibidagi  oson  uchuvchan  moddalarni  uchib 

ketishi  natijasida  bitumlar  og’ir  komponentlarini  yig’ilib  qolishiga  sabab  bo’ladi. 

Buning  oqibatida  bitumni  yumshash  temperaturasi  ko’tariladi  va  u  mo’rtlashib 

qoladi.  

Termooksidlanish orqali eskirish bitum komponentlarining havo kislorodi bilan 

issiqlik va ultrbinafsha nurlar ta’siri ostida reaksiyaga kirishish jarayonidir. Bu 

reaksiyani sodir bo’lishi uchun katta maydondagi bitumning havo bilan kontaktda 

bo’lishi sabab bo’ladi. Oksidlanish vaqtida bitum tarkibidagi moylar smola hosil 

qiladi. U o’z navbatida asfalten, karben va karboidlarga o’tadi. 




Download 0,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish