Институти 5540600 «есмт» йўналишидаги талабалар учун «Тикув маҳсу

Устки ѐқани тайѐрлаш
Ёқанинг кўринишини яхшилаш ва сифатли қилиш учун устки ѐқанинг учларига 
прессда қўшимча елимли қотирма қўйилади ( 6.4.2-расм, а ). 
Устки ѐқаларнинг кўтармаси кўпинча алоҳида бичилади. Улар синиқ бахяқаторли ѐки 
универсал машинада кенглиги 0,7 см. чок билан уланади. Чок ҳақини кўтарма томонга 
қайириб, чокдан 0,2 см. наридан бостириб тикилади (6.4.2-расм , б).
 6.4.2-расм. Устки ѐқани тайѐрлаш. 
 
Устки ѐқани остки ѐқага улаш
Устки ѐқа остки ѐқага 2 хил усул билан уланиши мумкин: тикиб ѐки елимлаб. Тикиб 
улаш қайтарманинг чети бўйлаб буклама ѐки ағдарма чок ҳосил қилиб уланади. 
1-усул:  Устки ѐки остки ѐқага унинг қайтармаси бўйлаб четларини буклаб, кенглиги 
1 см. чок билан синиқ бахяқаторли машинада бостириб тикилади (6.4.3-расм, а). Устки 
ѐқадан ҳосил бўлган бурчак ағдариб тўғриланади. Тикилмай қолган ѐн қирқимлари остки ѐқа 
ўнгиги бостириб тикилади. Устки ѐқа остки ѐқага унинг қайтармаси бўйлаб четларини бук-
лаб, кенглиги 1 см. чок билан синиқ бахяқаторли машинада бостириб тикилади (6.4.3-расм , 
б). Устки ѐқа остки ѐқа қирқими атрофидан зич айлантириб ўтқазиб, қайтарма зийи бўйлаб 
кўкланади. Ёқа прессланади. 
 
а б

б
а

---

88 
6.4.3-расм. Устки ѐқани остки ѐқага қуйма чок билан улаш. 
 
2 - усул: Ёқа ағдарма чок билан тикиладиган бўлса, остки ѐқага андаза ѐрдамида 
ағдарма чок жойлари белгиланади ва 206 кл. ПМЗ машинасида 0,7 см. кенгликда, устки 
ѐқанинг бурчакларида солқи ҳосил қилиб, ағдарма чок солиб тикилади. Ёқа ўнгига ағдари-
либ, учлари тўғриланади, устки ѐқадан 2 мм. кант ҳосил қилиб, остки ѐқа томондан махсус 
2222 кл. машинасида кўкланади ва дазмолланади. Безак чоки ѐқа ўмизга улангандан кейин 
юритилади ( 6.4.4-расм , а). 
Қалин газламадан тикиладиган безак чоксиз ѐқаларни тикишда ағдарма чок ѐнига елим 
плѐнка ѐпиштирилади. Чок ҳақи шу плѐнка ѐрдамида остки ѐқа қотирмасига ѐпиштирилади 
(6.4.4-расм, б), ѐки ағдарма чок ѐриб дазмолланиб, ѐқа ўнг томонга ағдариладида ағдарма 
чок остки ѐқа қайтармасига бостириб тикилади (6.4.4-расм , в ). 
Ёқани махсус аппаратда елимлаб улаш мумкин. Устки ѐқа асосий газламадан, остки 
ѐқа бир томони елим кукуни қопланган филцдан, қотирма эса елим копланмаган газламадан 
тайѐрланади. Бунда устки ѐқа қайтармаси ва ѐн четлари букланиб, унга елимли филц билан 
елимсиз қотирма пресс ѐрдамида уланади ( 6.4.4-расм , г ). 
6.4.4-расм.. Устки ѐқаларга остки ѐқани улаш усуллари.