Институти 5540600 «есмт» йўналишидаги талабалар учун «Тикув маҳсу

Борт қотирмасини тикиб тайѐрлаш 
Қотирманинг улоқлари ва витачкаларини универсал машинада ѐки синиқ 
бахяқаторли махсус машинада қуйма чок билан ѐки тагига ип газлама парчаси қўйиб, тута-
штирма чок билан тикилади. 
Борт қотирмаси қил қатлам (1) ва елка таглик (2) қўйиб йиғилаѐтганда, қил қатлам 
атрофига ип газламадан чеклама (3) ўртаси қил қатлам қирқимларига тўғриланиб бостириб 
тикилади (6.3.1-расм, а ). 
Қил қатлам қуймай тикилаѐтганда елка таглик қўйиб, универсал машинада синиқ 
бахяқатор юритиб, бостириб тикилади (6.3.11-расм, б). Кейин борт қотирмаси дазмолда
ѐки махсус ѐстиқлари бор прессда намлаб-иситиб кириштириб дазмолланади.
 
Борт қотирмасини елимлаб ѐпиштириб тайѐрлаш 
Борт қотирмасининг улоқлари ва витачкалари туташтирилиб, елимли газлама парча 
қўйиб дазмоллаб ѐпиштирилади. Адип қайтармалми бортларнинг қотирмаси қайтарилади-
ган қисмисиз бичилади. Елка таглиги ҳам елим кукуни сепилган қотирма газламадан 
алоҳида бичилади (6.3.1-расм, в ). 
Елимлаб ѐпиштиришда йиғиш билан бир вақтда махсус ѐстиқлари бор прессда борт 
қотирмасининг керакли шакли ҳосил қилиб борилади. Пресс ѐстиқларининг бири қабариқ, 
иккинчиси ботиқ бўлади. Пресс остки ѐстиғига асосий қотирма, қил қатлам ва елка таглик 
қўйилиб ѐпиштирилади. Борт қотирмаси йиғилгандан кейин, унинг адип қайтармаси уни-
версал машинада елимли томонини пастга қилиб 1 см. кенгликдаги қуйма чок билан қотир-
манинг асосий қисмига уланади. 
Борт қотирмасини олд бўлак билан ѐпиштириш учун ва борт зийларини чўзи-
лишдан сақлаш учун борт қотирмаси этаги, бортлари, адип қайтармалари бўйлаб дазмоллаб 
ѐки махсус машинада борт қотирмаси қирқимидан 0,5 см. чиқариброқ уқа қўйилади (6.3.1-
расм, г). 

---

82 
Адипи яхлит бичилган бортларда қотирма ва уқа қирқимлари бирлаштириб қўйила-
ди. 
6.3.1-расм. Борт қотирмасини тайѐрлаш.