Institut va maktablar uchun o’zbek tilidagi eng yaxshi referatlar to’plami va interaktiv xizmatlar

1 O'rtamoq - kuydirmoq, azoblamoq.
satrlari so'roq ohangisiz o'qilsa, shoirning yaxshilikka yomonlik ko'rmadim degan qanoatini bildirganga o'xshaydi. Lekin xulosa chiqarishga shoshilmaslik kerak bo'ladi. Chunki ikkinchi baytdayoq tasvir pallasi boshqa tomonga og'ayotganini sezish mumkin bo'ladi. Qahramon fido qilingan bosh evaziga "har tarafdan yuz tuman tig'i jafo" ko'rganidan zorlanadi. Shoir kimga mehr-u muhabbat ko'rsatgan bo'lsa, qilgan har bir vafosi uchun yuz jafo ko'rib, jazosini tortganidan yozg'iradi. Qahramon ishq ichra kimdan ko'zining oq-u qorasini ayamagan bo'lsa, ulardan xiyonat qaytgani sabab to'kilgan qonlar orasida yotgan o'z ko'zining "oq-u qarosin" ko'rgan. Вu hol quyidagi baytda o'z ifodasini topgan:
Kimga soldim ko'z qora-vu oqini ishq ichrakim,
Qon аro pinhon ko'zim oq-u qarosin ko'rmadim?
Dunyoning adolatsizligi haqidagi falsafiy o'ylar g'azal yakunida mutasavvifning qanoatiga aylanadi. Shuncha adolatsizliklarni ko'ra turib ham u jannat ilinjidagi shayx oldida tavba qilishni istamaydi. Negaki, "dayr piri"-mayxonachi yoki tasavvuf lug'atida ustoz ma'nosini anglatuvchi shaxs bu tavbani ma'qullamagandi. Navoiyning minglab g'azallari orasida "Bizing shaydo ko’ngul bechora bo'lmish" deb boshlanadigan g'azal ohangining yengilligi, o'qilishining osonligi vа mazmunining salmoqdorligi bilan ajralib turadi. Вu she'rda ko'ngul obrazi shunchaki detal emas, balki mustaqil personaj darajasida tasvirlangan. Chorasiz qolgan ko'ngil qiyinchilik (malolat) dashtida ovora bo'ladi. Uning boshiga "tosh ustiga tosh" yog'iladi, tanida "yara uzra yara" paydo bo'ladi. Alamdan boshini tosh (xoro )ga uraverganidan "so'ngaklari pora-pora" bo'lgan. U bemorligidan balo tog'ida yotib qolganda tikanlar po'stin (sinjob) vazifasini o'tagan ekan. Navoiy o'ynoqi ohangli g'azalida g'amlarni shunchalik tizib tashlaydiki, oxirida o'ziga murojaat qilib:
Navoiy, choradin ko'p dema so'zkim,
G'amingga chorasizlik chora bo'lmish
deydi. Buyuk mutafakkir insonning oh-unolalari chora bo'lolmasligini lirik qahramon qismati timsolida juda ta'sirli ko'rsatib beradi. Shoir "g'am", "chora", "chorasizlik" singari turli ma'noli so'zlarni yonma-yon keltirish orqali kuchli tasviriy samaraga erishgan. Alisher Navoiy chindan ham g'azal mulkining sultoni edi. Oradan shuncha vaqt o'tganiga qaramay, hanuzgacha turk tilida g'azal yozish bobida u kabi darajaga erishgan boshqa shoir yo'q.