Institutí NÓkis filialí «Veterinariyada kàsip etikaSÌ»

12- Lekciya. Veterinariya tarawinda alip barilip atirg’an xaliq araliq baylanislar.
Reje:
1. Veterinariya tarawındaǵı xalıq aralıq baylanıslar.
2. veterinariya tarawı qániygeleriniń xalıq aralıq baylanıslar.
3. Xalıq aralıq baylanıslar. natejasida eriwiladigan tabıslqri.
4. veterinariya vrachi menen ob'yekt (haywan hám haywan iyesi) ortasındaǵı munasábetler.
5. veterinariya vrachi menen ob'yekt ortasındaǵı munasábetlerdi jaqsılawdıń ulıwma principlerı.
Mámleketimizde veterinariya hám sharwashılıq tarawınıń Awıl hám suw xojalıǵı ministrligi sistemasınan ajıratılıp, bólek veterinariya hám sharwashılıqtı rawajlandırıw mámleket komiteti retinde dúziliwi, shubhasız, usı tarmaqlardı jedel rawajlandırıw, seleksiya-násilshilik jumıslarına xalıq aralıq finans institutlarınıń grant qarjiların qosıw, veterinariya sanaatında investitsiyalıq ortalıq jaratılıwına imkan jaratti.
Usı waqıtta sharwashılıq ha’m onıń tarmaqların rawajlandırıw boyınsha xalıq aralıq finans institutları qarijları esabınan tómendegi joybarlar ámelge asırılmaqta:
Birinshiden, el basshımizdin’ 2017-jıl 19-sentyabrdegi qararina muwapıq Xalıq aralıq tikleniw hám rawajlanıw banki hám Xalıq aralıq rawajlanıw awqamı qatnasıwındaǵı “Ózbekstan Respublikasında sharwashılıq sektorın rawajlandırıw” joybarı sheńberinde 150 mln AQSh dolları muǵdarındaǵı kredit qarjları ajıratıldı. Sonnan 142,3 mln AQSh dolları isbilermenlik subyektlerine kommerciya bankleri, atap aytqanda “Xalıq banki” (61, 6 mln dollar, 43%), “O'zsanoatqurilishbank” (16 mln dollar, 11%), “Turan bank” (11, 5 mln dollar, 8%), “Ipotekabank” (11, 3 mln dollar, 8%), “Aziya Alyans bank” (8, 5 mln dollar, 6%),“Aloqabank” (10 mln dollar, 7%), “Davrbank” (3, 4 mln dollar, 2%), “Qishloqqurilishbank” (10 mln dollar, 7%) hám “Asakabank” (10 mln dollar, 7%) tárepinen kredit retinde berildi. Nátiyjede fermer xojalıqları hám awıl xojalıǵı kárxanaları tárepinen ámelge asırılǵan 504 joybar finanslastirildi. Atap aytqanda, 29 mıń bas iri shaqlı hám 16,5 mıń bas mayda shaqlı mal, 710 bas at hám túye, 2,5 mln bas qus(parranda) bag’ıw quwatına iye sharwashılıq kompleksleri jumısqa túsirildi. Sonıń menen birge, balıq jetistiriw hám su’tti qayta islew texnologiyaları satıp alınip, 6 mıńnan zıyat jańa jumıs orınları jaratıldı.
Joybar sheńberinde veterinariya xızmetin rawajlandırıw ushın ajıratılǵan 2,0 mln. AQSh dolları kredit qarjiları hám Evropa Awqaminiń grant qarjiları esabınan Xalıq aralıq epizootik byuronin’ konsultantlari menen sheriklikte veterinariya xızmetin xalıq aralıq standartlarǵa maslastırıw ushın zárúr ásbap-úskeneler, zamanagóy texnologiyalar hám xızmet túrleri hám olardı satıp alıw ushın talap etiletuǵın investitsiyalar, Xalıq aralıq finans shólkemleriniń kredit hám grant qarjiları muǵdarı hám ma`nisi boyınsha esabatı tayarlandi.
Ózbekstan Respublikası veterinariya xızmetiniń 2020-2030-jıllarǵa mólsherlengen rawajlanıw konsepsiyası islep shıǵıldı.
Ministrler Kabinetiniń “Haywanlardı identifikaciya qılıw, olardı esapqa alıw, esaptan shıǵarıw hám saqlaw rejimin jetilistiriw haqqinda”gi qarari atqarılıwın támiyinlew maqsetinde haywanlardı identifikaciya qılıw boyınsha konsepsiya islep shıǵıldı.
Xalıq aralıq epizootik byuronin’ ekspertlerin tartqan halda veterinariya xızmeti laboratoriyaları úyrenildi hám kerekli usınıslar tayarlandi.
Veterinariya mákemeleri materiallıq-texnikalıq bazasın bekkemlew maqsetinde 14 dezinfeksiya etiwshi transport quralları, 14 avtorefrijyerator, 1 dana arnawlı avtotransport quralı, 2 dana ultrafiolet nur menen hawanı zıyansizlandiriwshi filtr satıp alındı. Bunnan tısqarı, video-konferens-baylanıs úskeneleri, 1000 dana avtomat shprits hám 24 shegara veterinariya punktleri ushın laborator ekspress-analizatorlar jetkizip berildi.
Ekinshiden, mámleketimiz basshısınıń 2019-jıl 27-noyabrdegi qararina muwapıq Aziya rawajlanıw banki tárepinen “Sharwashılıq tarawinda qosılǵan baha shınjırın jaratıwdı rawajlandırıw” joybarına 150 mln AQSh dolları muǵdarında qarji ajıratıldı.
Bul joybar esabınan sharwashılıq tarmaqların finanslıq támiynlew ushın 146 mln dollar (97,3%) hám tarawdı qollap-quwatlaw xızmetlerin hám joybardı basqarıw jumıslarına 4 mln dollar (2, 7%) jóneltirildi.
Búgingi kunge shekem joybar esabınan 108,04 mln AQSh dolları ózlestirilip, 463 joybarlar ámelge asırıldı. Nátiyjede, 30 486 bas qaramal, 52 949 bas mayda shaqlı qaramal, 16 176 bas qoyan, 2390 mıń bas qus, 273 bas at, 134 awıl xojalıǵı texnikası, jılına 30 tonna pal islep shıǵarıw, 10 466 tonna su’tti qayta islew, 7 609 tonna balıq jetistiriw, 2002 tonna góshti qayta islew, 219 750 tonna jem islep shıǵarıw, 400 tonna ju’ndi qayta islew quwatına iye bolǵan úskeneler satıp alındı hám 12 jańa ferma qurıldı.
Úshinshiden, el basshımizdin’ 2017-jıl 22-fevraldaǵı qararina muwapıq Awıl xojalıǵı rawajlanıwı xalıq aralıq fondı tárepinen “Ózbekstannıń su’tshilik tarawında qosılǵan baha shınjırın rawajlandırıw” joybarına 23, 9 mln AQSh dolları muǵdarında qarji ajıratıldı.
Bul qarjilar esabınan “Xalıq banki”, “Mikrokreditbank” hám “Qishloq qurilish banki” tárepinen Jizzaq hám Qashqadárya wálayatlarındaǵı joybarlar finanslastirildi. Búgingi kunge shekem bul joybar sheńberinde 16,3 mln AQSh dolları muǵdarındaǵı qarjilar ózlestirildi. Nátiyjede 413 joybar sheńberinde shet el mámleketlerden 4, 290 mıń bas násilli iri shaqlı qaramal, 17 joybar sheńberinde eń sońǵı aldıńǵı texnologiyalar tiykarında kúnine 6 tonna su’tti qayta islew úskeneleri hám saatına 1 tonna jem islep shıǵarıw úskeneleri, hám 92 awıl xojalıǵı texnikalari satıp alındı, 1301 danadan zıyat turaqlı jumısshı orınları jaratıldı.
Tórtinshiden, Awıl xojalıǵı rawajlanıwı xalıq aralıq fondı menen sheriklik da’stu’ri sheńberinde “Awıl xojalıǵın diversifikatsiyalaw hám modernizaciyalaw” joybarı esabınan Andijan, Namangan hám Ferǵana wálayatlarındaǵı joybarlardı ámelge asırıw ushın 2,25 mln AQSh dolları ajıratıldı.