|
II. Ta’lim sistemasi ha’m tu’rleri
9 - statya. Tálim sisteması
Ózbekstan Respublikasınıń tálim sisteması tómendegilerdi óz ishine aladı :
-mámleket standartlarına muwapıq tálim da’stu’rlerin ámelge asırıwshı mámleket hám mámleketlik emes tálim mákemeleri;
-tálim sistemasınıń iskerlik kórsetiwi hám rawajlanıwın támiyinlew ushın zárúr bolǵan izertlew jumısların orınlawshı ilimiy-pedagogikalıq mákemeler;
-bilimlendiriw tarawındaǵı mámleket basqarıw organlari, sonıń menen birge olarǵa qaraslı kárxanalar, mákemeler hám shólkemler.
Ózbekstan Respublikasınıń tálim sisteması birden-bir hám úzliksiz bolıp tabıladı.
10 - statya. Tálim túrleri
Ózbekstan Respublikasında tálim tómendegi túrlerde ámelge asıriladı :
-mektepke shekemgi tálim;
-ulıwma orta ta’lim;
-orta arnawlı, kásip-óner tálimi;
-joqarı tálim;
-joqarı oqıw jurtınan keyingi tálim;
-kadrlar mamanlıǵın asırıw hám olardı qayta tayarlaw ;
-mektepden tısqarı tálim.
11-statya. Mektepke shekemgi tálim
Mektepke shekemgi tálim bala shaxsın salamat hám jetik, mektepte oqıwǵa tayarlanǵan tárzde qáliplestiriw maqsetin kózleydi. Bul tálim altı-jeti jasqa shekem shańaraqta, balalar baqshasinda hám múlk formasına qaramastan, basqa tálim mákemelerinde alıp barıladı.
12-atatya. Ulıwma orta ta’lim
Ulıwma orta ta’lim basqıshları tómendegishe:
-baslanǵısh tálim (I—IV klasslar );
-ulıwma orta ta’lim (I—IX klasslar ).
Baslanǵısh tálim ulıwma orta ta’lim alıw ushın zárúr bolǵan sawatlılıq, bilim hám kónlikpe tiykarların qáliplestiriwge qaratılǵan bolıp tabıladı. Mekteptiń birinshi klasına balalar altı-jeti jasınan qabıllanadi.
Ulıwma orta ta’lim bilimlerdiń zárúr kólemin beredi, ǵárezsiz pikirlew, shólkemlestiriwshilik qábileti hám ámeliy tájiriybe kónlikpelerin rawajlandıradı, dáslepki tárzde kásibke jóneltiriwge hám tálimniń náwbettegi basqıshın tańlawǵa járdem beredi.
Balalardıń qábileti, uqıpın rawajlandırıw ushın qánigelestirilgen mektepler dúziliwi múmkin.
13-statya. Orta arnawlı, kásip-óner tálimi
Orta arnawlı, kásip-óner tálim alıw maqsetinde hár kim ulıwma orta ta’lim tiykarında akademikalıq liceyde yamasa kásip-óner kolledjinde oqıwdıń baǵdarın qálegen túrde tańlaw huqıqına iye.
Akademikalıq liceyler hám kásip-óner kolledjleri iyelengen kásip-óner boyınsha islew huqıqın beretuǵın hámde bunday is yamasa tálimdi náwbettegi basqıshta dawam ettiriw ushın tiykar bolatuǵın orta arnawlı, kásip-óner tálimi beredi.
Akademikalıq licey oqıwshılardıń intellektuallıq qábiletlerin jedel ósiriwdi, olardıń tereń, qatlamlastirilg’an hám kásip-ónerge jóneltirilgen bilim alıwların támiyinleytuǵın úsh jıllıq orta arnawlı oqıw jurtı bolıp tabıladı.
Kásip-óner kolledji oqıwshılardıń kásip-ónerge beyimligi, uqıp hám mamanlıǵın tereń rawajlandırıwdı, saylanǵan kásipler boyınsha bir yamasa bir neshe qánigelik alıwdı támiyinleytuǵın úsh jıllıq orta kásip-óner oqıw jurtı bolıp tabıladı.
14-statya. Joqarı tálim
Joqarı tálim joqarı maman qánigeler tayarlawdı támiyinledi.
Joqarı maǵlıwmatlı qánigeler tayarlaw joqarı oqıw orınlarında (universitetler, akademiyalar, institutlar hám joqarı mekteptiń basqa tálim mákemelerinde) orta arnawlı kásip-óner tálimi tiykarında ámelge asıriladı.
Joqarı tálim eki basqıshqa : mámleket tárepinen tastıyıqlanǵan úlgidegi joqarı maǵlıwmat haqqindaǵı hújjetler menen dálilleniwshi bakalavriat hám magistraturaǵa iye.
Bakalavriat joqarı tálim baǵdarlarınan biri boyınsha puqta bilim beretuǵın, oqıw múddeti keminde tórt jıl bolǵan tayanish joqarı tálim bolıp tabıladı.
Magistratura anıq qánigelik boyınsha bakalavriat negizinde keminde eki jıl dawam etetuǵın joqarı tálim bolıp tabıladı.
Puqaralar ekinshi hám onnan keyingi joqarı maǵlıwmattı shártnama tiykarında alıwǵa haqli.
15-statya. Joqarı oqıw jurtınan keyingi tálim
Joqarı oqıw jurtınan keyingi tálim jámiyettiiń ilimiy hám ilimiy-pedagogikalıq kadrlarǵa bolǵan mútajliklerin támiyinlewge qaratılǵan bolıp tabıladı. Joqarı oqıw jurtınan keyingi tálim joqarı oqıw orınları hám ilimiy-izertlew mákemelerinde (aspirantura, ad'yunktura, doktorantura, ǵárezsiz izertlewshilik) alınıwı múmkin.
Ilimiy hám ilimiy-pedagogikalıq kadrlardı tayarlaw, ilimiy dárejeler hám ataqlar beriw tártibi nızam hújjetlerinde belgilenedi.
16-statya. Kadrlar mamanlıǵın asırıw hám olardı qayta tayarlaw
Kadrlar mamanlıǵın asırıw hám olardı qayta tayarlaw kásip bilimleri hám kónlikpelerin tereńlestiriw hámde jańalawdı támiyinleydi.
Kadrlar mamanlıǵın asırıw hám olardı qayta tayarlaw tártibi Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilenedi.
17-statya. Mektepten tısqarı tálim
Balalar hám óspirimlerdiń jalǵız tártiptegi mútajliklerin qandırıw, olardıń bos waqıtı hám dem alıwın shólkemlestiriw ushın mámleket shólkemleri, jámiyetlik birlespeleri, sonıń menen birge basqa yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar ma’deniy-estetik, ilimiy, texnikalıq, sport hám basqa jónelislerde mektepten tısqarı tálim mákemelerin shólkemlestiriwleri múmkin.
Mektepden tısqarı tálim mákemelerine balalar, óspirimler dóretiwshilik sarayları, úyleri, klubları hám orayları, balalar -óspirimler sport mektepleri, kórkem óner mektepleri, muzıka mektepleri, studiyalar, kitapxanalar, salamatlastirıw mákemeleri hám basqa mákemeler kiredi.
Mektepden tısqarı tálim mákemeleriniń iskerlik kórsetiw tártibi nızam hújjetlerinde belgilep qóyıladı.
18-statya. Shańaraqtaǵı tálim hám ǵárezsiz túrde tálim alıw
Mámleket shańaraqta tálim alıwǵa hám ǵárezsiz túrde tálim alıwǵa kómeklesedi. Balalardı shańaraqta oqıtıw hám ǵárezsiz túrde tálim alıw tiyisli tálim mákemeleriniń da’stu’rleri boyınsha ámelge asıriladı. Tálim alıwshılarǵa wa’killikli mámleket mákemeleri tárepinen stilistik, máslahát hám basqa tártipte járdem kórsetiledi.
19-statya. Tálim haqqindaǵı hújjetler
Akkreditatsiya etilgen tálim mákemeleriniń pitkeriwshilerine mámleket tárepinen tastıyıqlanǵan úlgidegi maǵlıwmat haqqındaǵı hújjet (gúwalıq, diplom, sertifikat, gúwalıq ) beriledi. Mámleket tárepinen tastıyıqlanǵan úlgidegi maǵlıwmat haqqındaǵı hújjet shańaraqta tálim alǵan yamasa ǵárezsiz túrde bilim alǵan hám akkreditatsiya etilgen tálim mákemeleriniń tiyisli tálim da’stu’rleri boyınsha ekstern tártibinde imtixanlar tapsırǵan shaxslarǵa da beriledi, mámleket tálim mákemelerinde oqıtılıwı shárt bolǵan hám dizimi Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen belgilep qoyılatuǵın qánigelikler bunnan tısqarı.
Joqarı maǵlıwmat thaqqindaǵı diplomǵa ózlestirilgen pánler dizimi, olardıń kólemleri hám pánlerge qoyılǵan bahalar jazılǵan beti qosımsha etiledi.
Dissertatsiya qorǵag’an shaxslarǵa belgilengen tártipte ilim kandidati yamasa pán doktorı ilimiy dárejesi beriledi hám mámleket tárepinen tastıyıqlanǵan úlgidegi diplom tapsırıladı.
Mámleket tálim standartlarına mas kelgen táǵdirde Ózbekstan Respublikası menen shet el mámleketlerdiń húkimetleri ortasındaǵı óz-ara pitimler tiykarında hár eki táreptiń maǵlıwmat haqqindaǵı hújjetleri belgilengen tártipte óz-ara tán alınıwı múmkin.
Tiyisli basqıshtaǵı tálimdi tamamlamag’an shaxslarǵa belgilengen úlgidegi mag’liwmatnama beriledi.
Mámleket tastıyıqlaǵan úlgidegi maǵlıwmat haqqındaǵı hújjet náwbettegi basqısh tálim mákemelerinde tálim alıwdı dawam ettiriw yamasa tiyisli qánigelik boyınsha islew huqıqın beredi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
