Institutí NÓkis filialí «Veterinariyada kàsip etikaSÌ»

29-Tema. O’zbekstanda veterinariya xizmetlerin qa’liplestiriwde bu’gingi ku’n qaharmanlarin jaratiw
Bolajaq veterinariya vrachin huquqiy tárbiyalaw, demokratiyalıq nızamshılıqqa ámel qılıw mámleketimiz siyasatındaǵı ústin turatuǵın jo’nelislerden biri bolıp, mámleket hám jámiyet turmısında nızamshılıq hámde huquqiy tártipti bekkemlew máseleleri mámleketimizde nızamshılıq tiykarların belgileytuǵın faktorlardan biri esaplanadı.
Jas kadrlar social aktivliginiń qáliplesiwinde eń zárúrli qurallardan biri demokratiyalıq huquq esaplanadi. Demokratiyalıq jámiyetti jetilistiriw, sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıw hám jańa áwladtı qáliplestiriw máselesinde respublikamız hu’kimeti mámleket hám jámiyet ómiriniń huquqiy tiykarların bekkemlewge ayriqsha áhmiyet berip kelmekte. Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasında barlıq puqaralar sıyaqlı jaslarǵa da keń huquq berilgenligi keltirip o’tilgen. Usılardan biri Ózbekstan Respublikasınıń hár bir puqarasına qábileti hám jo’nelisine qaray bilim alıwı támiyinlengenligi kórsetilgen. Bul huquq studentlerge hár túrlı tu’r hám formalarda mámleketimiz tárepinen kepillengen.
Mámleketimiz sistemasındaǵı barlıq táliymatlar hám jaslardı tárbiyalaw máselesi joqarı etikalıq o’zgeshelikke iye bolǵan shaxstı qáliplestiriwge qaratılǵan.
Sonı esten shıǵarmaw kerek, shaxstıń rawajlanıw processinde tárbiyalaw onıń jámiyettegi iskerliginiń rawajlanıwinda tiykarǵı faktorlardan biri bolıp, eger shaxs etikalıq hám fizikalıq tárepten qansha qáliplesken bolsa, onıń aktivlik iskerligi sonsha joqarı boladı. Soǵan qaray demokratiyalıq nızamshılıq da kózge taslanadı. Insannıń hár tárepleme rawajlanıwı jámiyettegi aktivliginiń tiykari bolsa, turmıstaǵı aktivlik ornı bolsa rawajlanıwshı shaxs ushın zárúrli sharayat esaplanadı.
Insannıń jámiyettegi aktivligi de bir neshe táreplerden ibarat : dúnyaǵa kóz qarası (dúnyaǵa munasibeti, idealları, isenimi), etikası (minnetine sadıqlıg’ı, sózi menen jumısınıń birligi, haqqaniyliq, adamgershilik hám basqalar ), iskerligi (jámiyet ushın paydalı iskerligi, turmıstaǵı ornı ).
Joqarıdag’ilardan kórinip turıptı, olda, insannıń jámiyettegi aktivliginiń tabıslı qáliplesiwi barlıq tárbiyalaw, atap aytqanda, ideologik siyasiy, etikalıq hám miynet sıyaqlı tiykarǵı kompleks tárbiyalaytuǵın faktorlar járdeminde júzege keledi.
Jámiyetimiz ómiriniń barlıq tarawların qayta sapalı qáliplesiwine qaratılǵan jo’nelis strategiyasınıń tezlesiwinde kadrlar tayarlawǵa jańa talaplar qoyılıp atırǵanı bunıń da’liyli bolıp tabıladı.
Qayta qurıwdaǵı a’hmiyetli qural (dastak) -arnawlı orta hám joqarı tálimde islep shıǵarıw menen pánniń baylanısın bekkemlew, olardıń óz-ara munasibetinde jańa qaǵıydalarǵa ótiw, joqarı oqıw orınları, mákemeler, shólkemlerdiń mápdarlıǵı hám juwapkerligi, kadrlardı oqıtıwha’mde tárbiyalaw sapasın shólkemlestiriwdi joqarı dárejege jetkiziwdin’ baslawshısı esaplanadı.
Kadrlar tayarlaw sapasın jaqsılaw joqarı oqıw orınları pitkeriwshileriniń rawajlanıp atırǵan dóretiwshilik iskerliginde ulıwma tálimnen individual tálimge o’tiwin talap etedi.
Ózbekstan Respublikası nızamında tiykarǵı itibar ideologik-jetik, jámiyet ushın aktiv qánigeler tayarlaw máselesine qaratılǵan bolıp, bul óz gezeginde joqarı oqıw orınları professor - oqıtıwshılarınıń ideologik - teoriyalıq hám metodikalıq jetik dárejeli kadrlar tayarlawda atap aytqanda bolajaq qánigelerdiń ilimiy saloxiyatin asırıwda ko’meklesiw mámleketimiz siyasatındaǵı ústin turatuǵın jo’nelis ekenligi nızam talabı retinde kórsetilgen.
Gumanitar pánlerdi oqıtıwda joqarı oqıw jurtınıń qánigeligi, onı pitkeriwshilerdiń paydalılıq dárejesi, tárbiyalaw procesiniń usılları hám formalarınan nátiyjeli paydalanıw máseleleri itibardan shette qalmawı zárúr.
Bolajaq qánige shaxsınıń rawajlanıwinda tárbiya jumısı orayında individual jantasıw jatadı. Ósip kiyatırǵan jetkinshekti tárbiyalawdı jaqsılaw máselesi mámleketimiz hám jámiyetshilik aldındaǵı zárúrli wazıypalardan biri bolıp, bul keleshekte watanımızdı isenimli kadrlar menen támiyinlewge tiykar boladı.
Demokratiyalıq jámiyette, birinshi náwbette, awıl xojalıq joqarı oqıw jurtın tamamlaǵan qánige ushın joqarı ideologik-etikalıq sipatlar, eń dáslep, sotsial aktivlilik, miynetsu’yiwshilik, óz-ózin tárbiyalaw, ulıwma jumıs ushın juwapkershilik, mádeniyat, shańaraqqa qarata páklik, nızamǵa qarata húrmet, barlıq qıyınshılıqlarǵa shıdam beriw qábiletleriniń ayriqshalıǵı menen ajralıp turıwı zárúr. Jaslardı ideologik-siyasiy tárbiyalaw sistemasında áhmiyetli orındı huquqiy tárbiyalaw máselesi iyeleydi.
Ózbekstan Respublikası hu’kimeti mudami joqarı dárejeli puqaralıq shaxsın tárbiyalaw, demokratiyalıq jámiyet nızam hám qaǵıydaların hu’rmet qılıw, demokratiyalıq nızamshılıqtıń buziliwina jol qoymaw, huqiqbuzarliqtin’ hár qanday turinin’ aldın alıwǵa aktiv qatnasıwı máselelerine úlken a’hmiyet qaratpaqta.
Studentlerdi pútkil oqıw processinde kompleks joba tiykarında joqarı hám orta arnawlı oqıw orınlarında huquqiy tárbiyalaw máselesine keń itibar ajıratılǵan bolıp, bunda oqıw hám auditoriyadan sırttaǵı jumıslar da ayrıqsha orın iyeleydi.
Házirgi dáwirde studentlerde demokratiyalıq huquqlardi tán alıwdıń qáliplesiwi, olardı nızamlarǵa ámel etiw hám hu’rmet qılıw ruwxinda tárbiyalaw, demokratiyalıq jámiyet qaǵıydaları hám miynet ıntızamına sanalı túrde ámel qılıw haqqinda jeterlishe paydalı tájiriybe arttırılǵan.
Barlıq joqarı hám arnawlı orta bilim beriw oqıw orınlarında barlıq yuridikalıqbo'lmagan qánigelikler boyınsha májburiy “Xuquqshunoslik” stul kiritilgen.
Joqarı hám orta arnawlı oqıw orınlarında oqıw -tárbiyalıq processtiń tiykarǵı bólegi retinde studentlerdi tárbiyalaw sisteması jámáát-siyasiy ámeliyatı bolıp, bul teoriyalıq, metodikalıq, ámeliy hám huquqiy qural formasında hár bir studentti tayarlawdı támiynleydi.
Joqarı oqıw orınlarında huquqiy tárbiyalıq islerdiń bas baǵdarlarına mámleket hám huquq haqqindaǵı máseleni tereńirek úyreniw hám demokratiyalıq huquq, Konstitutsiyada kórsetilgen demokratiya haqqindaǵı barlıq jag’daylardi úyreniw, Ózbekstan Respublikası puqaralarinin’ minnetlemeleri menen tanısıw wazıypaları kiredi.
Institutta studentlerdi huquqiy tárbiyalaw u'zliksiz túrde olardıń pútkil oqıw processinde ámelge asıriladı.
Bul process tek ǵana “Huqıqtanıw” kursi arqalı huquqiy tárbiyalaw menen shegaralanip g’ana qalmastan, bálki institutta teoriyalıq, ulıwmakásiplik hám klinikalıq pánlerdi oqıtıwda óz ko’rinisin tabadı. Ásirese, gumanitar pánler kafedralarında oqitilip atirg’an “Huqıqtanıw” kursinda studentlerdi huquqiy tárbiyalaw máselesine úlken áhmiyet beriledi. Bunda Ózbekstan Respublikası Konstitusiyası materialları hár tárepleme úyrenilinip, bul mámleketimizde huquqtin’ tiykarǵı derekleri, atap aytqanda demokratiyalıq jámiyettiń bekkem túbiri nızamda belgilengenligi hám Respublikamız Konstitusiyasına muwapıq ámeldegi nızamshılıqta óz tu’siniginın tabıwi sáwlelendirilgen.
“Huqiqtaniw” kursi óz ishine to’mendegilerdi aladı : huquq teoriyası hám mámleket huquqinin’ tiykarları; veterinariya haqqinda nızam, miynet hám shańaraq huquqi nızamshiligi tiykarları; socialliq támiynat huquqi tiykarları; átirap ortalıqtı qorǵaw nızamshiligi tiykarları; jınayat procesi hám huquqi tiykarları kiredi. Bul máseleler tolig’I menenlekciyaa hám seminarlarda ko’rip shıǵıladı. Veterinariya vrachlarin tayarlawda “Huqiqtaniw” kursinoqitiwda studentlerdiń keleshektegi kásiplik iskerligine ayriqsha áhmiyet beriledi. Tiykarǵı wazıypa veterinariya vrachi xizmetkerleri iskerligin huquqiy basqarıwdın’o’zine ta’n o’zgesheliklerine qaratıladı.
Ekologiya kafedralarında studentler tábiyattı hám átirap ortalıqtı qorǵaw nızamshilig’i tiykarları menen jaqınnan tanısadı. Ásirese bul másele medicina institutlarınıń gigiena kafedrasında tereń úyreniledi. Bul kafedrada sanaat hám azıq-awqat, balalar hám óspirimler, kommunal gigienaǵa baylanıslı barlıq máseleler haqqinda da studentler jeterlishe maǵlıwmatqa iye boladı.
Ulıwma xirurgiya hám ishki kesellikler propedevtikasi kafedralarında bolsa veterinariya nızamshılıǵına baylanıslı qatar huquqiy máselelerdi úyreniwge áhmiyet beriledi. Etika hám estetika haqqındaǵı ko’z qarasqa iye boladılar, hámde vrach iskerligin huquqiy basqarıw haqqindaǵı maǵlıwmatlardı úyrenedi. Ámeliyat kózqarasınan olar vrachlardin’ siri haqqındaǵı zárúrli jaǵdaydı úyreniwi menen birge onı a’shkar qilg’anlig’ig’indag’i juwapkershiligi haqqindaǵı túsinikke iye boladı.
Bunnan tısqarı, klinikalıq kafedralarda studentler veterinariya hújjetler, olardıń emlew-profilaktika jumısların shólkemlestiriwdegi roli hám veterinariya hújjetleriniń yuridikalıq áhmiyeti haqqindaǵı maǵlıwmatlar menen de tanısadı. Studentler veterinariya ximetkerlerinin’ minneti, minnetlemesi, juwapkerligi, huquqi haqqındaǵı ayırım jaǵdaylardı analiz qıladı. Studentlerdi oqıtıw hám tárbiyalawdıń zárúrli huquqiy aspektlari farmakologiya kafedrasında da óz ko’rinisin tapqan bolıp, bunda studentler retsept tayarlaw qaǵıydaları, kúshli tásir etiwshi dárilerdi saqlaw hám tarqatıw haqqindaǵı Ózbekstan Respublikası dári-dármanlar haqqindaǵı nızamı hám puqaralardı dárilik elementlar menen támiyinlew qaǵıydaları haqqindaǵı maǵlıwmatlar menen de tanısadı. Bunday máseleler, ásirese farmacevtika institutı studentlerine tereń uyretiledi. Nızamda veterinariya xizmetkerlerinin’ haywanlardı salamatlig’in saqlawǵa qarsı jınayatlı jaǵdaylarda, mısalı narkotik hám psixotrop elementlardı nızamsız halda tayarlaw, saqlaw, bir orınnan ekinshi oring’a tasıw hám satıw qadaǵan etiliwi kórsetilgen (Ózbekstan Respublikası Jinayat kodeksinin’ 273- statyası ).
Patologikalıq anatomiya kafedrasında Ózbekstan Respublikasında patologo-anatomik xızmetti shólkemlestiriw qaǵıydaları, tekseriw haqqindaǵı aktti toltiriw hámde patologo-anatomik konferensiya haqqındaǵı maǵlıwmatlar studentlerdiń itibarına usiniladi. Studentler kafedrada diagnostikası hám emlew sapasın asırıwdaǵı patologo-anatomik xızmettiń roli haqqında, medicinalıq hújjetlerdi toltiriwda qanday máselelerge itibar beriw haqqindaǵı tásirlerge iye boladı.
Xirurgiya kafedralarında bolsa studentler xalıqqa emlew profilaktika ilajların shólkemlestiriwde xirurgik emlewlerdi ótkeriw tártibi, kesellik tariyxı haqqindaǵı yuridikalıq hújjetti toltiriw hám quramalı diagnostik hámde emlew muolajalari haqqindaǵı hújjetlerdi rásmiylestiriw usılların ózlestiredi.
Veterinariya sanitariyası ekspertizasi bóliminde studentlerdi tayarlawda olardı ayırım waqıtta vetsan-eks-ekspert retinde qáliplesiwinde huquq hám ásirese, jınayatlı huquq hám processler haqqinda ha’r tárepleme bilimge ıye boliwi inabatqa alınadı. Sol sebepli de bul kafedrada studentler jınayat hám jınayat - protsessual nızamshilig’i haqqindaǵı normativ hújjetler menen jaqınnan tanısadı hámde sud veterinariya ekspertleri hám vrach-ekspertlerdiń minneti hám juwapkerligi haqqinda anıq maǵlıwmatqa iye boladılar. Kafedrada studentler ekspert juwmaǵın du’ziw, sud medicinası hám sud kriminalistikasina baylanıslı usıllardı ózlestiriwge háreket etediler.
Joqarı oqıw orınları oqıtıwshıları tárepinen ámelge asırilatuǵın huquqiy tárbiyalaw máselesi oqıw programması menen g’ane shegaralanbaydi. Bunda auditoriyadan sırtta da ádewir jumıslar alıp barıladı. Olardıń túrleri ha’r qiyli bolıp, bunda studentlerdi túrli temalarda ilimiy jumıslar orınlawı, huquq hám deontologiya máselelerine mólsherlengen simpozium hám konferensiyalarda qatnasıwı hámde yuridikalıq temalarda ótkeriletuǵın keshelerde qatnasıwı sıyaqlı máseleler kiredi. Joqarı oqıw orınlarındaǵı jaslardı huquqiy tárbiyalaw máselesi jas vrachlarg’a diplom beriliwi hámde “veterinariya vrachlari antyodi” menen tamamlanadı.
Huquq hám ta’rbiya máselesi óz-ara bekkem baylanıslı bolıp, bul deontologik tárbiyalaw menen bekkemlenip baradı.
Ta’rbiya hám huquq social ań ha’m social munasábetlerdiń sotsial institutlar tárepinen jámiyette insanlar minez-qulqin basqarıw forması bolıp tabıladı. Mánisi tárepinen ta’rbiya hám huquq jámiyet rawajlanıwınıń málim basqıshında bul jámiyettiiń social talabın belgileytuǵın, erk-ıqrarın ańlatiwshı minez-qulıq norması esaplanadı.
Ta’rbiya(ahloq) (latınsha mores-ahloq, moralis-ta’rbiyaliq) insandı pútkil sharayat hám jaǵdayda socialliq ómirinde minez-qulqin basqarıw bolıp, islep shıǵarıw, shańaraq, turmıs hámde ilimiy, social hám siyasiy iskerligin basqarıwdı ańlatadı.
Ulıwma alǵanda ta’rbiya jaqsılıq hám jamanlıq haqqindaǵı tariyxıy hám spetsifik social túsinik bolıp, sotsial haqıyqatlıqtı, social shıdamlılıqti belgileytuǵın sapa bolıp tabıladı.
Demokratiyalıq jámiyette insannıń minez-qulqin basqarıwda etikanıń ornı júdá. Bul óz gezeginde etikanı jáne de joqarı dárejege ko’teriliwi hám ta’rbiyag’a baylanıslı faktorlardıń rawajlanıwǵa beyimliginen derek beredi hám huquq wazıypasınıń bir bólegi oǵan ótip, insanlar minez-qulqin basqarıwdıń bas tiykari esaplanadı.
Insanlar etikasın belgileytuǵın faktorlar islep shıǵarıw menen baylanıslı hám baylanıslı bolmaǵan puqaralardıń turmıslıq iskerligi dawamında olardıń minez-qulqin siyasiy, milliy, materiallıq, basqarıw, tutınıw, shańaraqqa tiyisli hám turmıs tárizin qáliplesiwi processinde asıp baradı. Ásirese, átirap ortalıqtı qorǵaw, jámáát rejimin saqlaw hám xalıqqa qolaylıqlar jaratıwdıń sho’lkemlestiriwin ámelge asırıwda ta’rbiyaliq faktorlardin’ roli keskin asıp baradı. Bul óz gezeginde hár bir shaxstıń jámiyet hám jámáát aldındaǵı juwapkerliginiń asıwı hámde social pikirlew aktivliginiń qáliplesiwinde óz nátiyjesin beredi.
Ta’rbiyaliq xarakterler ha’m social pikirler roliniń asıp barıwı sebepli ta’rbiyaliq hám ta’rbiyaliq bolmaǵan (huquqiy hám basqarıw ) baylanıslar arasında puqaralar minez-qulqinda ózgerisler gúzetiledi. Bunda jámiyettiiń minez-qulıq normalarin támiynleytuǵın sotsial májburiy kolemi hám úlesi kemeyip ketedi.
Demokratiyalıq jámiyette ta’rbiya hám huquq bir biri menen bekkem baylanisıp ketken bolıp, bul baylanıslılıq ta’rbiya hám huquqti belgileytuǵın bólek qaǵıydalar menen belgilenedi.
Jámiyetimizde ta’rbiya hám huquq normalarin belgileytuǵın 3 faktordi kórsetiw múmkin:
1) socialliq turmısta ekonomikalıq sharayatlar menen baylanıslı demokratiyalıq islep shıǵarıw munasibetleri;
2) quramali kóp qırlı social munasibetler, huquqiy hám ta’rbiyaliq minez-qulqtin’ qáliplesiwi;
3) ta’rbiya hám huquq ushın ulıwma uliwmaxaliq mápi- demokratiyalıq ta’rbiya hám demokratiyalıq huquq mápiniń ańlatılıwı.
Soǵan qaramastan ta’rbiya hám huquq bir-birinen parıq etedi. Eger ta’rbiya jámiyette insanlar menen birge júzege kelgen bolsa, huquq bolsa keyin payda boladı. Huquq - bul húkimran klass jaratqan nızamnıń ko’rinisi esaplanadı.
Insannıń tásirin yuridikalıq (huquqiy) bahalaw tek ǵana huqıq hádiyselerine baylanıslı bolıp, ta’rbiyaliq bahalaw bolsa insannıń barlıq ámeliy iskerligin óz ishine aladı.
Biziń demokratiyalıq jámiyetimizde kásiplik etika (vrachlar, yuristler, pedagoglar hám t.b. lar) demokratiyalıq ta’rbiya esaplanadı.
Demokratiyalıq ta’rbiyaliq talaplarǵa ámel etiliwi qálegen kásip, ásirese veterinariya vrachlari ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı. Jámiyetke salıstırǵanda kásipti basqarıw minneti túsinigi kásiplik ta’rbiyanin’ bas turkumi esaplanadi.
Veterinariya xizmetkerlerinin’ óz kásiplik minnetlemelerin orınlawdaǵı ta’rbiyaliq normalari shıpakerlik deontologiyasi haqqındaǵı túsinik penen baylanisıp ketedi. vrach deontologiyasi-vrachlar, orta hám kishi veterinariya xizmetkerlerinin’ jámiyet, kásipte isleytuǵınlardıń minneti haqqındaǵı táliymat bolıp tabıladı. Deontologiyada vrachlar iskerliginiń mánisi, ayriqsha qásiyetleri, sonıń menen birge vrachlardin’ jámiyetke, óz kásibine, óz qa’telerine hám tabıslarına munasibetlerdi qáliplestiriw jaǵdayları sáwlelendiriledi.
Shıpakerlik kásibine shin kewilden jantasıw, onıń zárúrli qásiyetlerine ámel etiwi basqa qánigeliklerden keskin parıqlanıp, bul kásiptiń mánisi joqarı ta’rbiyaliq talaplarǵa tiykarlanadı.
Shıpakerlik kásibiniń bas qásiyetlerinen biri hám zárúrligi haywanlar den sawlıǵın, ómirin saqlaw veterinariya vrachinin’ tiykarǵı wazıypalarınan esaplanıp, vrachlardin’ zárúrli juwapkershiligin talap etedi, sebebi insan ushın eń ullı zat olardıń den sawlıǵın hám ómirin saqlaw máselesi, vrachqa tapsırilg’anlig’ini mudami esten shıǵarmaw zárúr. Bunda vrach pútkil kúshi, waqıtı, den sawlıǵın hám bilimin ayamaslig’i talap etiledi. Sol sebepli de vrachlar emblemasında “Basqalarǵa jaqtılıq berip, ózim janaman” degen mánisti hesh qashan umıtpawımız kerek.
Ullı rus jazıwshısı, vrach A. P. Chexovtin’ jazıwınsha “shıpakerlik kásibi - qaharmanliqdir”. Ol belsendilikti, kewili hám pikiriniń tazalıǵın talap etedi.
Shıpakerlik kásibiniń ayriqsha ekinshi qásiyeti insaniyattıń turmısına qa’wip salatuǵın quramalı juqpalı hám invazion kesellik processleriniń ózgeriwshen’ligi, sonıń menen birge ilimiy-metodikalıq axborotlardin’ tez tarqalıwı hámde jańa-jańa diagnostik emlew usıllarınıń payda boliwi menen baylanisli bolıp tabıladı. Bular ishinde eń tiykarǵısı nawqaslar hám keselliklerdi úyreniwge ilimiy klinikalıq jantasıw, vrachlardin’ klinikalıq pikirlew qábiletin mudami jetilistiriw máselesi esaplanadı.
Shıpakerlik iskerliginiń basqa o’zgeshelikleri arasındaǵı eń zárúrli bolǵan barlıq qánigeler tárepinen jol qoyılatuǵın qa’te hám kemshiliklerdiń áqibeti, kesel haywanlardı emlep atirg’anda jol qoyılǵan aljasıwlar yamasa itibarsızlıqlardan keskin parıqlanıp, bunday qásiyetler vrachlardin’ jámiyet aldındaǵı joqarı moral-etik talaplarǵa “veterinariya vrachi antyodi”nda kórsetilgen wazıypalarǵa shinkewilden jantasıwların talap etedi.
Vrachlardin’ kúndelik iskerligi ushın xarakterli jaǵday huqıqıy hám deontologik máselelerdiń óz-ara baylanıslılıǵı bolıp tabıladı. Veterinariya xizmetkerleri óz iskerliginde tereń demokratiyalıq ta’rbiya qaǵıydalarına tiykarlanadı.
Deontologik qaǵıydalardıń buziliwi sebepli kesel haywanlar, olardıń iyeleri hám veterinariya vrachlari ortasındaǵı hár túrlı kelispewshilikler, ásirese emlewdiń nohush aqıbetleri bunday waqıyalardıń baslawshısı bolıwı múmkin. Geyde vrach deontologiyasi qaǵıydalarına ámel etilmesligi sebepli bunday kelispewshilikler haywanlardı tuwrı emlep atirg’anda da kópshilik komissiyalar, hátte tergew hám sud shólkemleri analiziniń tiykarǵı baslawshısı bolıp esaplanıwı múmkin.
Awıl xojalıq joqarı oqıw jurtında pútkil oqıw jılları dawamında studentlerdi tárbiyalaw, atap aytqanda huquqiy tárbiyalaw kafedralarara da’stu’rge qaray ámelge asıriladı.
Bolajaq veterinarlar huquqiy, soniń menen birge demokratiyalıq tárbiyalawdaǵı deontologik tárbiyanıń wazıypası -házirgi zaman veterinariyada insaniyliq ideyaların ózinde sáwlelendirgen vrachti tárbiyalaw, shıpakerlik iskerligi ómiriniń mazmunı ekenligin onıń sanasına sıńdırıw, bul ádet vrachtin’ maqseti, umtılıwı hám kúndelik qulqin kórsetiw bolıp tabıladı.
Joqarı oqıw jurtında oqıtıw hám tárbiyalawdan maqset, ondaǵı oqıtıwshılardıń óz xızmetlerine shin kewilden jantasip, jeke o’rnek bolıwları hámde jaqsı isenimli veterinariya vrachlarin tárbiyalawda pidayılıq kórsetiwleri menen xarakterlenedi. Bolajaq veterinariya vrachlari óz turmısında quramalı, óz ózin tárbiyalaw sıyaqlı salmaqli joldı basıp ótiwi zárúr.
Óz ózin tárbiyalaw -qıyın hám uzaq dawam etiwshi process, bulsiz óz kásibi hám zamanina ılayıq qánige bolıp jetisiwdin’ ılajı joq.