Insoniyat faoliyat yuritadigan har sohada, albatta qandaydir o‘lchashlar amalga oshiriladi

Fizik kattalikning bir xil tabiatli fizik kattaliklarni miqdoriy 
baholash uchun asos sifatida qabul qilingan o‘lchami. Fizik 
kattaliklarning birliklarini xalqaro masshtabda unifikatsiyalash 
maqsadida Xalqaro birliklar tizimi SI yaratilgan.

---

---

O‘lchashning qo‘pol xatoligi deyilganda berilgan shartlar bajarilganda kutilgan natijadan tubdan farq 
qiladigan o‘lchash xatoligi tushuniladi. O‘lchashdan ko‘zda tutilgan maqsad va o‘lchash aniqligiga 
qo‘yiladigan talablarga qarab o‘lchashlar aniq (laboratoriya) va texnik o‘lchashlarga bo‘linadi.
O‘lchash natijasining o‘lchanayotgan kattalik haqiqiy qiymatiga yaqinligini ifodalovchi o‘lchash sifati 
o‘lchash aniqligi deb ataladi. Aniqlikni oshirishga intilib, biz o‘lchash xatoligini kamaytirishimiz lozim.
Ammo aniqlikni oshirish usullari, ko‘pincha, murakkab bo‘ladi va kimmat turadi. Shuning uchun avval 
o‘lchashning konkret shart-sharoitlari va maksadlariga bog‘lik bo‘lgan maqbul aniqlikni baholab olish 
va zarur bo‘lsa, so‘ngra aniqlikni oshirish choralarini ko‘rish lozim. 

---

Vaqtlar o‘ tishi bilan fan-texnika sohasidagi kashfiyotlar va 
erishilgan yuruqlar ta’sirida o‘lchash vositalari ham 
takomillashib bordi va turi ham ko‘ payib bordi. 
O‘lchash vositalarining takomillashuvi o‘ lchash jarayonida 
fizik hodisalar va qonuniyatlardan maqsadli va samarali 
foydalanish yotadi. 
Ishlab chiqarish sanoati korxonalarida va xizmat ko‘ rsatish 
sohalarida faoliyat olib boruvchi mutaxassislar, jumladan 
muhandislar ham, o‘ lchashlarning fizikaviy asoslari, 
o‘lchashlarni amalga oshirishda qo‘llaniladigan fizik 
qonuniyatlar va hodisalar, ularning mohiyati haqida nazariy 
bilimlarga ega bo‘lishlari lozim. Shuningdek turli o‘lchash 
vositalarining tuzilishi va ishlash prinsipida fizikaviy 
qonuniyatlar va hodisalarning qo‘llanilishi, kattaliklar va 
ularning turlari, birliklari va o‘lchamligi, o‘ lchashlardagi va 
o‘lchash asboblaridagi xatoliklar va ularning kelib chiqish 
sabablari hamda ularni barataf etish usullari haqida ham 
bilimlarga ega bo‘lishlari zarur.

---

1. Yusupbekov N.R. va boshqalar. Texnologik jarayonlarni 
nazorat qilish va avtomatlashtirish. –Toshkent: O‘qituvchi. 
2011. 
2. Farzane N.G. i dr. Texnologicheskiye izmereniya i pribori. 
–M.: Visshaya shkola. 1989. .
3. . Yusupbekov N.R. va boshqalar. Texnologik jarayonlarni 
boshqarish sistemalari. –Toshkent: O‘ qituvchi. 1997.
4. Yusupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Avazov Y.SH. 
Avtomatika va nazorat o‘ lchov asboblarining tuzilishi va 
vazifasi. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. –T.: Iqtisod-
moliya, 2010.

---