Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

G`ovak suyak-

G`ovaklik-

G`oz- suvda suzuvchi qush. Uning bo`yni uzun, qizil yoki to`q sariq rangli oyoqari esa kalta. G`ozlar gerdayib, lapanglab yirishadi. Oyoqlaridagi oldingi uchta barmog`i suzgich parda bilan birlashgan. G`ozlar suzishga juda ham usta, biroq ular kamdan-kam holda suvga sho`ng`ishadi. Ularning tumshug`i kalta va yassi. O`t, burglar, o`simlik mevasi va urug`I bilan oziqlanadi. Xonaki va yovvoyi turlari bor. Xonaki g`ozlar odatda oq bo`ladi. Kulrang tumshug`ining tepasida ortig`i bo`ladigan g`ozlar ham bor. O`zbekistonda xonaki g`ozlarning ajdodi bo`lgan ko`k g`oz uchraydi. Ko`k g`oz Amudaryo etaklarida va Zarafshonning quyi oqimlariga uya quradi. Yovvoyi g`ozlar juft-juft bo`lib yashaydi. Uya qurish uchun biron quruq chuqurcha bo`lsa bas, ustiga o`t-o`lan, par to`shaydi. Ba`zi ko`llarda g`ozlar uya qurish uchun do`ngliklarni tanlaydi. Makiyoni 5-8 tagach tuxum qo`yib, uni ochadi. Yovvoyi g`ozlar Rossiyaning tundra, taiga va o`rmon, dasht ko`llarida yashaydi. Uylar Kaspiy va Qora dengizlarda qishlaydi.

G`umay- ko`p yillik, ildizpoyali zararli o`simlik. G`umayning bo`yi 2 m gacha yetadi. Aprel oyida o`sa boshlaydi, iyundan kuzgacha gullaydi, urug`mevasi iyulda pisha boshlaydi. G`umay kech sovuq tushgancha o`saveradi. Urug`lari tez to`kilib, ekin maydonini zararlaydi. U g`o`za kabi ko`p chopiq qilinadigan don va sabzavot ekinlarining ashaddiy dushmani. G`umay ariq bo`ylarida va tashlandiq yerlarda o`sadi. G`umayning ko`pyillik yo`g`on ildizpoyasi 10 – 40 sm tuproq ostida joylashadi. U asosan urug`i va ildizpoyasidan ko`payadi.