Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Go`shtxo`r hayvon-

Grafit-(yunoncha grapho — yozaman degan ma`noni bildiradi) — mineral, yer poʻstlog'ida uchraydigan sof uglerodning bir koʻrinishi. Kimyoviy formulasi — S. Kristallari 6 burchakli plastinka, taxtacha va tangacha shaklida. Rangi qora va toʻq kulrang , metallsimon yaltiroq, qattiqligi 1, qatlamning oʻzida esa yuqori — 5,5 va undan koʻp. grafit keng tarqalgan. Oʻtga chidamli, elektr tokini yaxshi oʻtkazadi. Grafit sunʼiy ravishda ham olinadi. Oʻzbekistonda (Qoratepa, Zirabuloq, Quljuqtov, Markaziy Qizilqum) mayda va yirik konlar hosil qilgan. RFda (Ilmen togʻi), Ukraina (Krivoy Rog), Kanada, Avstraliya, AQShda konlari bor. Eng katta koni Toshqazgʻanda (Quljuqtog`). Grafitdan tigel, qalam, elektrod, boʻyoqlar tayyorlanadi.

Granit-(lotincha granum – dona degan ma`noni bildiradi) to`liq kristallangan nordon tog` jinsi. Yer po`stidagi eng ko`p tarqalgan tog` jinsi. Granit Yer po`stining chuqur qismida magmaning butunlay kristallanishidan hosil bo`ladi. Granitning rangi qizil, pushti, och sariq, bo`zrang, ba`zan och yashil bo`ladi. Granit yaxshi silliqlanadi, bo`laklarga ajraladi. Shuning uchun imorat devorlarini bezash, poydevoriga naqsh ishlash, zinapoyalar yasash va haykaltaroshlikda ko`p foydalaniladi. Granit O`zbekistonda Chotqol, Qurama, Hisor, Zirabuloq, Ziyovuddin va boshqa tog`larida, xorijda esa Ural, Kavkaz tog`larida, Ukraina, AQSH va boshqa mamlakatlarda keng tarqalgan.