Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Инсоннинг маданий ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш 
бевосита халқаро ихтисослашган ташкилот — ЮНЕСКОнинг вазифала-
ри га доирасига киради. Бу ерда шикоятларни қабул қилувчи бўлган асо-
сий тузилма — Конвенциялар ва тавсияномалар бўйича қўмита ҳисобланади. 
Қўмита кўриб чиқилган шикоятлар ва улар бўйича қилинган тавсияномалар 
бўйича ЮНЕСКОнинг Ижроия кенгашига, унинг ҳар бир сессиясида маъруза­
лар тақдим этади. ЮНЕСКОнинг ваколатига таълим олиш ҳуқуқи, илмий 
ютуқлардан фойдаланишга бўлган ҳуқуқ, маданий ҳаётда тўсқинликларсиз 
иштирок этиш ҳуқуқи, ахборот олиш ҳуқуқи, шунингдек ўз фикрига эга бўлиш 
ва уни билдириш ҳуқуқи ва бошқа шу кабилар киради.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясида қуйидаги иқтисодий, ижти-
моий ҳуқуқлар белгиланган:
• иқтисодий фаолият эркинлиги ҳуқуқи (53­модда);
• мулк ҳуқуқи (36­модда);
• меҳнат ва таътил ҳуқуқи (37­, 38­модда);
• ота­она ва болаларнинг бир бирига ғамхўрлик қилишга тенг ҳуқуқ ва бур-
члари (64­, 66­модда);
• ижтимоий таъминот хуқуқи (39­модда);
• малакали тиббий хизмат олиш ҳуқуқи (40­модда);
• таълим олиш ҳуқуқи (41­одда).

---

60
Эгалик ҳуқуқи асосларига меҳнат фаолияти, шунингдек мулкни буюртма 
бўйича яратиш, ривожлантириш ва эгалик қилиш, давлат мулкини хусусий-
лаштириш; мерос ва бошқа қонунга хилоф бўлмаган асослар киради.
Иқтисодий, ижтимоий, маданий ҳуқуқлар ўз ҳуқуқий ривожланишини 
Ўзбекистоннинг бир қатор зарур конунларда ўз ифодасини топган. Шулардан 
Фуқаролик кодекси, Меҳнат кодекси, Оила кодекси, Уй­жой кодекси, “Таълим 
тўғрисидаги”, “Пенсия таъминоти тўғрисидаги”, “Соғлиқни сақлаш тўғрисидаги”, 
“Бола ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисидаги” қонунларини айтиш мумкин.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясида қуйидаги маданий ҳуқуқлар