Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

30-модда
26­модданинг 5­бандига мувофиқ юбориладиган билдиришлардан қатъий 
назар, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош котиби модданинг 1­бандида 
қайд этилган давлатларни қуйидагилардан хабардор этади:
a) 26­моддага биноан имзолашлар, ратификациялар ва қўшилишлар;
b) 27­моддага мувофиқ мазкур Пактнинг кучга кириш санаси ва 29­моддага 
мувофиқ ҳар қандай тузатишларнинг кучга кириш санаси.
31-модда
1. Мазкур Пакт инглиз, испан, хитой, рус ва француз тилларида тузилган 
бўлиб, ҳамма матнлар тенг кучга эга, у Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг 
архивига сақлаш учун топширилиши керак.
2. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош котиби 26­моддада кўрсатилган 
барча давлатларга ушбу Пактнинг тасдиқланган нусхаларини юборади.

---

246
4­илова
ФУҚАРОЛИК ВА СИЁСИЙ ҲУҚУҚЛАР ТЎҒРИСИДАГИ ХАЛҚАРО 
ПАКТГА 1-ФАКУЛЬТАТИВ ПРОТОКОЛ
Бош Ассамблеянинг 1966 йил 16 декабрдаги
2200 А(ХХI)-резолюцияси билан имзолаш,
ратификация қилиш ва қўшилиш учун қабул қилинган
ва очилган. 1976 йил 23 мартдан кучга кирган.
Мазкур Протоколда иштирок этувчи барча давлатлар,
Фуқаролик ва иёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги пакт (бундан буён «Пакт» деб 
юритилади) мақсадларига бундан кейин ҳам эришиш учун ва унинг қарорларини 
амалга ошириш учун Пактнинг IV қисми асосида таъсис этилувчи Инсон 
ҳуқуқлари бўйича қўмитага (бундан буён «Қўмита» деб юритилади) мазкур 
протоколда таъкидланганидек, ушбу Пактда ифодаланган ҳуқуқларимиз бузи-
либ жабрланаяпмиз, дея таъкидлаётган айрим шахc ларнинг хабарларини қабул 
қилиш ва кўриб чиқиш имкониятини бериш мақсадга мувофиқлигини эъти-
борга олиб, қуйидагилар борасида келишдилар:
1-модда
Мазкур Протокол иштирокчиси бўладиган, Пактнинг иштирокчиси бўлмиш 
давлат Қўмитанинг юрисдикциясига кирадиган шахc лардан хабарларни қабул 
қилиш ва кўриб чиқиш ваколатини эътироф этади, қайд этилган шахc лар эса 
Пактда баён қилинган ҳуқуқлардан бири иштирок этувчи давлат томони-
дан бузилиб, биз шунинг жабрланувчисимиз дея тасдиқлайди. Қўмита Пакт 
иштирокчиси саналган, лекин ушбу Протокол қатнашчиси бўлмаган давлат-
га алоқадор бўлган ҳеч бир хабарни қабул қилмайди.
2-модда
1­модда қоидаларига риоя қилинган ҳолларда, Пактда қайд этилган 
ҳуқуқлардан бирортаси бузилган ва ҳуқуқий муҳофазанинг мавжуд бўлган 
барча ички воситаларидан фойдаланиб бўлинди, деб уқтираётган шахc лар 
Қўмита кўриб чиқиши учун ёзма равишда хабар тақдим этиши мумкин.
3-модда
Қўмита мазкур Протоколга мувофиқ тақдим этилган ҳар қандай хабарни, 
агар у имзосиз бўлса, ёки Қўмита фикрига кўра, шу каби хабарларни тақдим 

---

247
этиш ҳуқуқини суиистеъмол қилиш деб саналса ёки Пакт қоидаларига қарама­
қарши деб топилса, номақбул деб ҳисоблаши мумкин.
4-модда
1. 3­модда қоидаларига риоя этилган ҳолларда ушбу Протоколга мувофиқ 
Қўмита ўзига тақдим этилган ҳар қандай хабарни мазкур Протоколда ишти-
рок этувчи ва тасдиқлаётганидек Пактнинг бирорта қоидасини бузувчи давлат 
эътиборига ўша хабарни етказади.
2. Бундай хабарни олган давлат олти ой мобайнида бу масалани 
аниқлаштирувчи бирор­бир чоралар кўрилган бўлса, Қўмитага шу тўғрида 
ёзма тушунтириш ёки баёнот тақдим қилади.
5-модда
1. Қўмита алоҳида шахc томонидан ва манфаатдор иштирокчи­давлат томо-
нидан тақдим этилган барча ёзма ҳужжатларни эътиборга олган ҳолда, ушбу 
Протоколга биноан олинган хабарларни кўриб чиқади.
2. Қўмита қуйидагилар хусусида тасдиқ олингунча қуйидаги хабарларни 
кўриб чиқмайди:
a) айни шу масала бошқа халқаро муҳокама ёки тартибга солиш тартиб­қоида­
ларига биноан кўриб чиқилмаётгани ҳaқидa;
b) ушбу шахc ҳуқуқий ҳимоянинг барча имкониятли воситаларидан фойдаланиб 
бўлгани хусусида.
3. Мазкур Протоколда қайд этилган хабарларни кўриб чиқишда Қўмита ёпиқ 
мажлис ўтказади.
4. Қўмита ўз фикр­мулоҳазаларини тегишли иштирокчи­давлатга ва шахc­
га маълум қилади.