Inson nima uchun falsafaning bosh mavzusi deb qaraladi?

Inson tanasi va ruxining o'zaro bog'liqligi va o'rtasidagi farqlar nimalarda namoyon bo'ladi?

Inson nima va uning mohiyati qanday degan savollarga javob topish uchun yo‘l ochadigan ba’zi bir muhim muammolarning ta’riflanishini ham ilmiy tadqiqotlarning shak-shubhasiz natijasi deb hisoblash lozim. Ularning eng muhimi – insonning kelib chiqishi, shuningdek ong, til, ijod, axloq, ma’naviyat va shu kabilarning tabiatini aniqlashdir.

Ko‘rsatilgan muammolarni anglab etishga ahd qilgan har qanday odam,

• 
  Hayot nima?
  
• 
  birinchi odam qaerda va qachon paydo bo‘lgan?
  
• 
  Inson ma’naviyatining tabiati qanday?
  
• 
  Erda inson paydo bo‘lishining sababi nimada?
  
• 
  Bunda muayyan mantiq, qonuniyat, azaldan belgilangan muqarrarlik mavjudmi yoki bunga qandaydir tasodif, anomaliya, kimningdir xohish-istagi sabab bo‘lganmi?
  
• 
  Hayot kosmik hodisami yoki faqat bizning sayyoramizda mavjudmi?
  
• 
  Inson butun Koinotdagi birdan-bir aqlli mavjudotmi?, kabi masalalarni e’tibordan chetda qoldirishi mumkin emas.
  

Bu va boshqa shunga o‘xshash masalalar yechimini topish ustida falsafiy tafakkur ham, ilmiy tafakkur ham tinimsiz izlanadi.Shu ma’noda S.Sheroziyning «Inson nimadan boshlanadi?», degan savolga hech ikkilanmasdan: «Inson marhumga motam tutishdan boshlanadi», deb javob beradi¹. Dunyogakeldimu, bozorgabordim, kafannioldimu, mozorgabordim².Shunday qilib, haqiqiy falsafada muayyan masalalar, ayniqsa inson bilan bog‘liq murakkab masalalar xususida bir xil fikrlash hollari kuzatilmaydi.Introvertiv yondashuv insonning ong, jon, ruhiyat, instinktlar, nuqsonlar, fazilatlar kabi muhim xususiyatlarini tahliletib, uni «ichdan» tushunish, anglab yetishni nazarda tutadi. Bunda insonning jismoniy va ma’naviy mohiyati haqidagi falsafiy mulohazalar aksariyat hollarda tabiiy fanlarning empirik ma’lumotlariga, avvalambor biologiya va psixologiya yutuqlariga tayanadi, lekin ba’zan mistika, ezoterika, okkultizm bilan belgilanadi. Bunday yondashuvlar ayniqsan emisantropologlari M.SHeler (1874-1928) vaA.Gelen (1904-1976), avstriyalik faylasuf K.Lorens (1903-1989) ijodiga xosdir.

6.