Inson antropometrik ko'rsatkichlarining faoliyat xavfsizligiga ta'siri. 111-b guruh talabasi Bahodirov Fahriddin

O`rta Osiyo hududining keng va jabal tarzda o`zlashtirilishi yuz berayotgan sharoitlarda insonning turli tabiiy va ijtimoiy muhitidagi omillar, hududlardagi odatdan tashqari iqlimiy jug`rofiy sharoitlarga moslashish mexenizmlarni o`rganish katta ijtiioiy ahamiyat kasb etadi.

O`rta Osiyo hududining keng va jabal tarzda o`zlashtirilishi yuz berayotgan sharoitlarda insonning turli tabiiy va ijtimoiy muhitidagi omillar, hududlardagi odatdan tashqari iqlimiy jug`rofiy sharoitlarga moslashish mexenizmlarni o`rganish katta ijtiioiy ahamiyat kasb etadi.

Jamiyatdagi turli ijtimoiy va demografik guruxlarning salomatligini aniq nazorat qilish kerak. Bu kishilarning samarali turmush kechirishi va mehnat qilish, aholi turli toifalarning ijtimoiy faolligini oshirish qaratilgan muhim shartlar aylanmog`i joiz. Aholi turli toifalarining salomatligini muxofaza qilish masalalarini samarali hal etish salomatlikka doir ko`rsatkichlarga baho berishda hududiy o`lchovlar va mezonlar yo`qligi tufayli orqaga surilmoqda. «Soglom kishi» tushunchasi toifalarga bo`lgan holda qo`llash zarurati kishilarning mamlakat turli hudublarida istikomat qilishlari bilan ham belgilanishi kerakligi juda to`g`ri ta`minlanadi. Zero uzoq shimoldagi shdroitlarda yashaydigan sog`lom kishi va O`rta Osiyo yoki boshqa hududdagi sog`lom kishi bir xil tushunchalarda o`lchanishi mumkin emas. Chunki ularning faoliyat yo`nalishi va turmush tarzi bir-biridan ancha farq qiladi.

Turli hududiy, ekologik rayonlarning xalq xo`jaligini planlashtirish va rivojlantirish, butun xalq xo`jaligi majmuini tubdan qayta qurish sanoat va agrosanoat komlpekslarini qurish va ta`mirlash yuzasidan yangi yo`riqlar va normativlar (salomatlik me`yoriga asoslangan holda), sotsial-gigienik talablarni ishlab chiqarmasdan turib mumkin emas. Faqat xududlar va ishlab chiqarish tarmoqlari unchagina emas, balki alohida mehnat turlari uchun ham kishi o`z salomatligi uchun xatarsiz tarzda istiqomat qiladigan va ishlaydigan yagona normativlarni (tabiiy mezonlarni hisobga olgan hopda) ishlab chiqish zarurati mavjburdir. Mablag` ajratish va struktura siyosati ijtimoiy muxofaza sari yo`naltirilgan, sanitariya-gigiena va ekologik jihatdan ta`iminlangan bo`lishi darkor. Ijtimoiy-biologik va ekologik jihitdan inson imkoniyatlarini maqbul xolatga keltirish ko`plab mezonlarga ega. Mezonlar yordamida, insonning biologik-ijtimoiy mavjudod sifatida hayotiy faoliyati turli jixatlari, saviyalari va yo`llariga baho beriladi. Insonning antropometrik ko`rsatkichlari, ruxiy-jismoniy tavsifi, uning individual holatrari, jinsiy va irqiy ayrimlari, tabiiy va keyin yuzaga kelgan maxsus biologik jihatdan turli ko`rsatkichlarga ko`ra ajralib turadigan har bir shaxs va ijtimoiy guruxlarning turmush tarzida o`z aksini topadi. Fan va texnika taraqqiyotini jadallashtirish insonning antropoimetrik va ruhiy-jismoniy imkoniyatlarini jiddiy ravishda takomiplashtirish vazifasimi ilgari suradi.