Инсон қадим замонлардан бери шифобахш ўсимликлардан фойдаланиб келмоқда

Газанда барги - Folia urticae - Лист крапивы.Ўсимликнинг номи. Икки уйли газанда - Urticae dioicae L. - крапива.

Оиласи. Газандадошлар - Urticaceae - крапивные.
Кўп йиллик, икки уйли, бўйи 1 м гача базан 1,5 м - гача етадиган ўт ўсимлик. Илдизпояси ер остида судралиб ўсадиган, пояси тик ўсувчи, тўмтоқ 4 қиррали, баъзан карама - қарши шохланган. Барги оддий, пояда қарама - қарши жойлашган. Гуллари майда, яшил рангли бўлиб барг қўлтигидан чиққан бошаа тўпланган. Гули бир жинсли, гулқўрғони оддий, 4 бўлакка қирқилган. Меваси тухумсимон, ёки элипссимон сариқ кулранг ёнғоқча. Ўсимликнинг ҳамма қисмида ачитувчи туклари бор. Июлдан бошлаб кузгача гуллайди.
Тарқалиши. Йўл ёқаларида, ариқ бўйларида нам ва салқин ўрмонларда, аҳоли яшайдиган яқин жойларда ўсади. Европа, Сибир, ўрта Осиё, Қозоғистонда учрайди.
Маҳсулот тайёрлаш. Ўсимлик гуллаганида фақат барглари териб олинади. Кўпинча ўсимликни ўриб олиб сўлитилади ва баргларини териб олинади. Чунки сўлиганда ачитувчи туклари ўз хусусиятини йўқотади.
Маҳсулотнинг ташқи кўриниши. Тайёр маҳсулот тухумсимон шаклли, сертук, ўткир ва йирик аррасимон қиррали ўткир учли баргдан иборат бўлиб узунлиги 4 - 17 см, эни 3,5 - 7 см, тўқ яшил рангли, ўзига хос ҳиди ва аччиқ мазага эга.
Маҳсулотнинг микроскопик тузилиши. Баргнинг юқори қисми ҳужайралари тўғри деворли, пасткиси эса эгри - бугри. Карбонат кальций билан тўлган цистолитлар қора ёки кулранг доғ шаклида кўринади. 2 хил туклар учрайди.

1. 
   Бир ҳужайрали, кенг асосли, ретортасимон туклар.
   
2. 
   Боши 2 ҳужайрали, оёғи 1 ҳужайрали майда туклар.
   
3. 
   Ачитувчи туклар. Бу туклар кўп ҳужайрали бўлиб бошчаси маҳсулот қуриганда кўпинча синиб кетган бўлади.
   

Кимиёвий таркиби. 100 - 600 мг % витамин С, К₁, В₂, каротиноидлар, пантотен ва чумоли кислоталар, 2 - 5% - гача хлорофилл ва бошқалар бор.
Ишлатилиши. Ички аъзолардан қон кетишини тўхтатишда ишлатилади.
Баргдан ажратиб олинган хлорофилл эса озиқ - овқат ва фармацевтика саноатида бўёқ модда сифатида ишлатилади.