Инсон қадим замонлардан бери шифобахш ўсимликлардан фойдаланиб келмоқда

2. Икки уйли газанданинг географик тарқалиши.
Географик тарқалиши. Йўл ёқаларида, ариқ бўйларида, нам ва салқин ўрмонларда, аҳоли яшайдиган ерларга яқин жойларда, буталар орасида ва бошқа ерларда ўсади. Асосан Молдова, Украина, Белорус, Россиянинг Оврўпо қисмида, Кавказда, Сибирда, Узоқ Шарқда, Ўpтa Осиёда ва Қозоғистонда учрайди.
Маҳсулот асосан Бошқирдистонда, Волга дарёсининг ўрта қисмидаги туманларда, Россиянинг марказий вилоятларида, Украина, Белорус ва Шимолий Кавказда тайёрланади.
М аҳсулот тайёрлаш. Ўсимлик гуллаганда фақат барглари (қўлқоп кийиб) териб олинади. Кўпинча газанда ўсимлигининг ер устки қисмини ўриб олиб, сўлитилади, сўнгра баргини қўл билан териб олинади. Ўсимлик сўлитилганда унинг ачитувчи хусусияти йўқолади. Соя ерда қуритилади.

2.1-расм. Икки уйли газанданинг географик тарқалиши

Маҳсулотнинг ташқи кўриниши. Тайёр маҳсулот кенг тухумсимон шаклли, сертук, ўткир ва йирик аррасимон қиррали, ўткир учли баргдан иборат. Барги тўқ яшил рангли бўлиб, узунлиги 4-17 см, эни 3,5-7 см (пастки қисми бўйича). Маҳсулотнинг ўзига хос ҳиди ва аччиқ мазаси бор.
XI ДФга кўра маҳсулот намлиги 14 %, умумий кули 20 %, 10 % ли хлорид кислотада эримайдиган кули 2 % дан, қорайган ва қўнғир рангга айланган барглар 5%, ўсимликнинг бошқа қисмлари аралашмаси (поя, гул тўпламлари ва бошқалар) 5 %, органик аралашмалар 2 % ва минерал аралашмалар 1 % дан ошмаслиги лозим. Бутун маҳсулот учун тешигининг диаметри 3 мм ли элакдан ўтадиган майда бўлакчалар 10 % дан, қирқилган маҳсулот учун: тешигининг диаметри 7 мм ли элакдан ўтмайдиган қисмлар 10 %, тешигининг диаметри 1 мм ли элакдан ўтадиган майда бўлакчалар 15 % дан ошиқ бўлмаслиги лозим. 
Маҳсулотга қуйидаги ўсимликларнинг барги аралашиб қолиши мумкин: оқ ламиум (Lamium аlbum L. ясноткадошлар оиласига киради). Бу ўсимлик барги бир хил тартибда алмашиб турувчи майда ва йирик тишсимон қиррали бўлиши, йирик ачитувчи туклари бўлмаслиги ва микроскопик тузилишида цистолитлари йўқлиги билан ажралиб туради.
Ачитувчи газанда (Urtica urens L. ). Бу ўсимликнинг барги майда, чуқурроқ қирқилган, тўмтоқ тишсимон қиррали бўлади.