Inqiroz ichidagi inqiroz: covid-19 va xalqaro migratsiya

1-rasm. O‘zbekistonga/dan jo‘natilgan transchegaraviy pul o‘tkazmalari hajmi (mln. AQSh dollarida)

Manba: Markaziy Bank ma’lumotlari
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi hamda BMT Taraqqiyot dasturi bilan hamkorlikda mahallalar darajasida o‘tkazilgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, mehnat muhojirlari pandemiyadan eng ko‘p jabr ko‘rgan aholi qatlamlaridan biri ekanligi aniqlandi. Xususan, 43% mahallalarda respublikaga qaytgan fuqarolarning soni oshgan, eng yuqori o‘sish Namangan, Jizzax va Qashqadaryo viloyatlarida kuzatilgan. Qaytgan muhojirlar asosan ish bilan ta’minlash (54%), moliyaviy yordam (27%) va oziq-ovqat mahsulotlariga ehtiyoj sezayotganligi aniqlandi.
Hukumatlar chet eldagi mehnat muhojirlarini qanday qo‘llab-quvvatlayapti?
Nazariyaga ko‘ra, ishchi kuchining ortiqcha cheklovlarsiz erkin harakati xalqaro migratsiyaning barcha ishtirokchilariga birdek foyda keltiradi. Ammo, deyarli barcha rivojlangan davlatlar viza, patent, sug‘urta va shu kabi boshqa cheklovlar orqali migrantlar oqimini nazorat qiladi. Mahalliy mehnat bozorini rag‘batlantirish, byudjet mablag‘larini qayta taqsimlash va davlat tomonidan ko‘rsatiladigan ijtimoiy yordamni avvalambor o‘z fuqarolariga yo‘naltirish, mazkur cheklovlarning asosiy sabablari hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, xalqaro migratsiya jarayonining o‘yin qoidalarini mehnat resurslarini qabul qiluvchi mamlakat ishlab chiqadi. Pandemiya paytida mazkur cheklovlarning ahamiyati yanada oshgani mehnat kuchini eksport qiluvchi mamlakatlarni qiyin ahvolga tushib qolgan fuqarolarning huquqlarini mustahkamlash maqsadida qo‘shimcha chora-tadbirlar ko‘rishga undadi.
Xorijdagi fuqarolarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha rivojlanayotgan mamlakatlar va O‘zbekiston tajribasini, shu jumladan, O‘zbekistonda mehnat migratsiyasi jarayonini soddalashtirish va fuqarolarning chet eldagi huquq va majburiyatlarini ta’minlash bo‘yicha takliflarni «Ekonomicheskoye obozreniye» jurnalining 9-sonida batafsil o‘qishingiz mumkin.