Innovatsiya 2021: dolzarb muammolar va zamonaviy yechim

Ted Talks, BBC learning languages)
, илмий- оммабоп
кўрсатувлар (
Real Stories)
, янгиликлар, қўшиқ асосида шахсга йўналтириш, 
мультисенсор, фан-тил интеграциялашган шаклда ўқитишга кўмаклашадиган 
инновацион услуб ва технологияларидан фойдаланиш заруриятини изоҳлайди. 
 
Маълумки, чет тили таълимида 
аутентик материаллар
муаммоси кўп 
йиллардан буён мунозаралар марказида бўлиб келмоқда. Таълимда аутентик 
материалларга талабнинг ошиши албатта таълим мақсади ва унга эришишга 
элтадиган методларнинг ўзгариши, бир сўз билан айтганда эхтиёжларнинг
пайдо бўлиши ва уни қондириш усулларини излаш билан боғлиқ. Тилни 
коммуникатив мақсадларда ўрганиш, яъни тил аспекларининг барча 
имкониятларидан оқилона фойдаланган ҳолда чет тилида адекват мулоқотга 
кириша олиш ва суҳбатдошни тушуна олиш, фикрлари тўғри тушунтира олиш 
каби мураккаб ижтимоий жараённи амалга оширишни талаб этишини ҳисобга 
оладиган бўлсак, чет тил таълимида аутентик материал, аутентик видео 
материал масаласи албатта бирламчи масала сифатида юзага чиқади. Аввало 
“
аутентик” (authentic)
атамаси ва унга берилган тарифлар хусусида тўхталиб 
ўтсак. Аутентик сўзи грекча “
authenticos”ҳақиқий, асл нусҳа, асл манб, аслият 
таржималарига эга бўлиб, кўпинча бу тушунча 
кўчирилган
, хужжат ёки 
материал нусҳаси(копия) сўзларига антоним маъно ифодалайди[3]. 
Ҳеч кимга сир эмаски аутентик 
(асл, ҳақиқий)
манбачалик тили 
ўрганилаётган мамлакат ҳақидаги тўлиқ тасаввур яъни унинг тили, маданияти, 
муомала ва мулоқот масалаларининг ўзига ҳос нозик жиҳатларини очиб бера 
олмайди. Рус олими Н.В. Баришниковнининг таърифига кўра 
“Аутентик 
матнлар асл оригинал матнлар бўлиб, тил соҳиблари томонидан тил 
соҳиблари учун яратилган
...”[1] (157,б).

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
176
Яна шуни таъкидлаб ўтишимиз лозимки замонавий адабиётларда илгари 
ишлатилаган 
“асл материал, ҳақиқий материал”
атамалари ўрнини 
тўлиқлигича “
аутентик
материал”
атамасига бўшатиб берди. Тилшунос, 
методист олимлар бу ҳусусида қатор сабабларни келтириб ўтишган. Бир гуруҳ 
олимлар тилшуносликдаги бундай ўзгаришнинг асосий сабаби 
“аутентик 
(authentic)”
сўзининг лўғавий маъносида деб билсалар, бошқа гуруҳ олимлар 
аутентик сўзининг муқобил таржимасининг мавжуд эмаслигида ва вазифаси 
жиҳатидан аутентик сўзи кўп тармоқли бўлиб, бу сўзни бир сўз билан барча 
маъноларини изҳор этишнинг имкони йўқлигида деб таъкидлаб ўтишган. Рус
методис олими Е.В Носовичнинг фикрига кўра “...аввал бошдан ўзида 
коммуникатив мақсадларни ифода этмаган матн чет тилни коммуникатив 
мақсадларда ўрганиш учун ҳизмат қилмайди”[6].

Шундай экан, 
"аутентик"
тушунчасининг стратегик йўналиши реал 
ҳаётий вазиятларда мулоқотга ўргатишдан иборат бўлган коммуникатив таълим 
методи билан бирга чет тилини ўқитиш методикаси соҳасига кириб келган 
деган фикрни ёқлайди. Аксарият олимлар аутентик матнни тил соҳиблари 
томонидан шу тилда сўзлашувчи бошқа тил соҳибаларига қаратилган матнлар, 
улар таълим мақсадларига мўлжалланмаган деб билишади. Шундай экан ўқув 
жараёнлари учун тайёрланган бошқа материаллар табиийки аутентик эмас. 
Улар ўқув материаллари бўлиб, улар маълум таълим мақсадларини амалга 
ошириш учун махсус яратилган. Аммо шу ўринда аутентик материаллар 
асосида тайёрланган материалларни қайси гуруҳ материалларга киритишимиз 
ҳусусида муаммоли масалага дуч келамиз.
Бироз чалкаш ва муаммоли бу ҳолатга атрофлича ёндашиб, аниқлик 
киритишни тадқиқотимиз вазифаларидан бири этиб белгиладик. 
Хорижий олимлар томонидан аутентик ва таълимий материал 
концепциясини очиб бериш ва уларнинг таълимдаги ўрни тўғрисида қатор 
илмий изланишлар амалга оширилган бўлиб, изланишларимиз давомида 
Г.И.Варонина, Р.П.Мильруд, К.С.Кричевская, Г.Видовсон, Т.Барри, С.Сюзан, 
М.Бринлар А.Е.Чикуновалар айнан