Innovatsiya 2021: dolzarb muammolar va zamonaviy yechim

ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ ЎҚИТИШНИНГ ИННОВАЦИОН ЗАМОНАВИЙ 
МЕТОДЛАРИ 
Чинибаев Ҳусайин Ҳусан ўғли
2-босқич магистрант 
Ўзбекистон Давлат Жаҳон тиллари университети
 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Миромонович
Мирзиёев Президентлик лавозимига сайланган дастлабки кунларданоқ
Ўзбекистоннинг жадал тараққий эттиришда ёш авлоднинг ролини юксак
баҳолаб, уларга таълим беришга алоҳида эътибор берган эди. Шу муносабат
билан, бош вазирга алоҳида комиссия тузиб, бир ой муддатда дарсликлар,
махсус ва бадиий адабиётга бўлган реал эҳтиёжни, уларни бошқа тилларга
таржима қилиш, улар билан ўқув юртлари, кутубхона ва ахборот ресурс
марказларини таъминлаш бўйича чора-тадбирлар комплексини тақдим этиш
топширган эди. Бунда ёшлар ва аҳолининг кенг қатламлари ўртасида
китобхонликни тарғиб қилиш масалаларига ҳам алоҳида эътибор бериш лозим
бўлади. Китобларнинг ҳақиқий нархи шаклланишини жуда ҳам пухта ўрганиш
зарур. Ҳозирги пайтда ҳаммамизнинг олдимизда жуда муҳим аҳамиятга эга
бўлган масала, яъни китобхонликни кенг ёйиш ва ёшларимизнинг китобга 
бўлган муҳаббатини, уларнинг маънавий иммунитетини янада оширишга 
қаратилган ишларимизни янги босқичга олиб чиқиш вазифаси турибди [1]. 
“Доно халқимиз “Тил билган – эл билади”, дейди. Ўз тилини ҳурмат
қилган маърифатли халқ бошқаларнинг тилига ҳам чуқур ҳурмат билан
қарайди. Бу борада буюк боболаримиз ибрат ва намуна кўрсатганлар. 
Хусусан Мухаммад Хоразмий, Имом Бухорий, Имом Термизий, Аҳмад
Фарғоний, Абу Наср Фаробий, Абу Райҳон Беруний, Абу Али Ибн Сино,
Маҳмуд Замахшарий, Алишер Навои каби улуғ аждодларимиз ўнлаб
тилларни пухта билганлари учун ҳам жаҳон илм – фанининг юксак
чўққиларини забт этганлар” [2]. Ана шундай қутлуғ анъаналарни давом
эттириб, юртимизда янги хоразмийлар, фарғонийлар, берунийлар, ибн
синолар, мирзо улуғбеклар, навоийларни тарбиялаб етказиш – нафақат

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
277 
вазифамиз, балки тарих ва келажак олдидаги муқаддас бурчимиздир [3]. 
Шу муносабат билан хорижий тилларни, айниқса немис тилини ўрганиш
учун ғоятда иштиёқ билан ёндашиш талаб этилади.
Ҳозирги давр таълим тараққиёти янги йўналиш инновацион
методларни келтириб чиқарди. Innovation (die Innovation) – немисча
“янгиликни жорий этиш” маъноларини англатади. “Метод” атамаси билим
малака кўникмани эгаллаш, ўқувчиларда янгича дунёқарашни шакллантириш
ва билиш имкониятларини яратиш йўлидаги ўқитувчи ва ўқувчининг иш
усули маъноларини билдиради. Немис тилини ўқитишда методларни татбиқ
этиш узоқ даврлардан бошланган. Методика тарихига оид адабиётларни
чуқурроқ ўрганиш шуни кўрсатадики, айрим тадқиқотчилар методикани
санъат дейдилар. Бундай фикрдаги кишиларга немис методисти Е.Оттонинг
1924 – йилда баён қилинган фикрлари билан жавоб бериши мумкин. У
жумладан шундай дейди: “Агар кимки методикани санъат деб ҳисоблар
экан, у фан назариясини унинг амалда кўлланиши билан қориштириб
юборади”.
Ўқитувчилар олдидаги вазифа ўқувчиларнинг мулоқотга кириша олиш
қобилиятини ўстиришдан иборат. Бунинг учун ўқувчиларни самарали мулоқат
қилишига ўргатувчи ўқув қўлланмалар ишлаб чиқиш зарур. Бунда Сардор
Назаровнинг “Немис тили грамматикаси жадвалларда” номли ўқув
қўлланмаси фойда беради. Мазкур қўлланманинг масъул муҳаррири Хуррам
Раҳимов бўлиб, қўлланмада тил ўрганувчиларга қулайлик яратиш мақсадида,
немис тили грамматикаси ихчам, тушунарли ва равон тилда жадвал ҳамда
схемаларга солинган ҳолда батафсил баён қилинган. Масалан Präsensда 
феълнинг шахс қўшимчалари қуйидаги жадвал кўринишида акс эттирилган[4].