|
REFERENCES:
1. Birjakov, M.B. Legal regulation of pilgrimage: historical aspects and modernity / M.B. Birjakov // Tourist firms. 2005.
2. Birjakov, M.B. Legal bases and methods of regulation of pilgrimage tourism / M.B. Birjakov // Tourist firms. 2003.
3. Birjakov, M.B. Methodological features of the design of the pilgrimage / M.B. Birjakov, A.M. Rish // Tourist firms. 2000.
4. Birjakov, M.B., Santiago de Compostela, Galicia, Spain. Along the ancient pilgrimage path to Jacob / M.B. Birjakov, S.M. Sinelnikov // Tourist firms. 2003.
TIJORAT BANKLARI KAPITALLASHUV DARAJASINING AMALDAGI HOLATI
https://doi.org/10.5281/zenodo.6578654
Ilmiy rahbar: Egamova Maxfirat
Toshkent Moliya Instituti
Moliya kredit kafedrasi Fan nomzodi.
Saidrasulova Shohista Baxtiyor qizi
Toshkent Moliya Instituti
Bank ishi va auditi yoʻnalishi magistranti.
Banklar paydo boʻlgandan boshlab ularning dastlabki sarmoyasi, kapitali darajasiga muhim masala sifatida eʼtibor qaratilgan. Ayniqsa, xozirgi davrda banklar likvidliligini taʼminlash ularning toʻlov qobiliyatini mustahkamlash va ularga boʻlgan ishonchni oshirishda banklarning kapitallashuv darajasi dolzarb masalalardan biriga aylandi.
Soʻnggi jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi bank tizimining barqarorligini taʼminlashda ularning kapitallashuv darajasini oshirib borish eng muhim iqtisodiy masalalardan biri ekanligini yana bir bor isbotladi. Mamlakatimizda ham bank tizimining barqarorligini taʼminlash maqsadida izchil iqtisodiy islohatlar amalga oshirilmoqda. Bu islohatlarning asosiy qismi banklarning kapitallashuv masalalariga bogʻliq boʻlib, ularning eng muhimlariga atroflicha toʻxtalamiz:
a) tijorat banklari aksiyalari hisobidan olingan dividentlar soliqlardan ozod etildi. Bu albatta yuridik shaxslar tomonidan daromad olish maqsadida bank aksiyalarini sotib olishni ragʻbatlantirdi. Bundan tashqari birlamchi va qoʻshimcha ravishda chiqarilgan tijorat banklari aksiyalarini xarid qilishga yoʻnaltirilgan mablagʻlar summasiga teng miqdorda foyda soligʻi va yagona soliq toʻlovlari boʻyicha soliqqa tortish bazasi kamaytirildi. Bu holat ham tijorat banklari aksiyalarini jozibadorligini oshirishga xizmat qildi;
b) soʻnggi yilarda tijorat banklarining ustav kapitali miqdorini oshirish, ularning kapitaliga aholi tadbirkorlik subektlari va xorijiy investorlarning boʻsh pul mablagʻlarini jalb etish uchun qoʻshimcha ravishda muomalaga aksiyalar chiqarish hamda ushbu aksiyalarni fond bozorlarida joylashtirish hisobiga banklarning kapitallashuv darajasini oshirish imkoniyatlari berildi;
v) jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi salbiy taʼsirini pasaytirish maqsadida Markaziy bank foydasining bir qismini respublikamiz yirik tijorat banklari ustav kapitalini koʻpaytirishga yoʻnaltirildi. Bundan tashqari, tijorat banklari yil yakunlari boʻyicha barcha soliqlar va toʻlovlar toʻlangandan soʻng, bank sof foydasining kamida 30 foizini tijorat banklarini kaptallashuvga ajratishga rozilik berildi hamda banklarning aksiyalarini fond birjasida birlamchi ochiq joylashtirishni muomaladagi boʻsh yangi chiqarilayotgan aksiyalar xajmining 25 foizdan kam boʻlmagan miqdorini aholiga sotish lozimligi belgilab qoʻyildi. Bularning barchasi soʻzsiz ravishda banklar kapitallashuvi darajasining yanada oshishiga, iqtisodiyotni modernizatsiyalash, yangi texnika va texnologiyalar kiritish jarayonining yanada jadallashuviga olib keldi;
g) Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-1438-sonli Qaroriga muvofiq tijorat banklarining kapitallashuv darajasi, barqarorligi va likvidliligini oshirish ustivor yoʻnalishlardan biri etib belgilandi. Birgina tijorat banklari kapitallashuv darajasini oshirish boʻyicha quyidagi choralar maʼqullandi:
✓ tijorat banklarining yalpi kapitalini qoʻshimcha aksiyalar chiqarish hisobidan oʻrtacha 2,1 marta koʻpaytirish;
✓ bank nazorati boʻyicha Bazel qoʻmitasining kapital yetarliligi va koʻrilishi mumkin boʻlgan yoʻqotishlar boʻyicha zahiralarni shakllantirishga nisbatan talablarni takomillashtirishni koʻzda tutuvchi yangi tavsiyalarni bank nazorati tizimiga joriy etish.
Qaror talablarining bajarilishi banklarning uzoq muddatli va barqaror resurs bazasini mustahkamlaydi hamda ularning uzoq muddatli investitsiyalarni amalga oshirish vauzoq muddatli kreditlar ajratish imkoniyatlarini mustahkamlaydi.
Muxtasar qilib aytganda, Soʻnggi yillar davomida bank tizimida kapital va likvidlilik zaxirasi boʻyicha makroprudensial buferlar shakllantirilganligi koronavirus pandemiyasi davrida iqtisodiyotning kreditga boʻlgan talabini qondirishga hamda moliyaviy barqarorlik koʻrsatkichlarini maqbul darajada saqlab qolishga zamin yaratdi. Xususan, 2021 yil 1 yanvar holatiga bank tizimi kapitali yetarliligi koʻrsatkichi 18,4 foizni (minimal talab 13 foiz), qisqa muddatli likvidlikni qoplash koʻrsatkichi 224,5 foizni (minimal talab 100 foiz) va uzoq muddatli likvidlikni moliyalashtirish koʻrsatkichi 109,9 foizni (minimal talab 100 foiz) tashkil etib, belgilangan minimal meʼyorlardan yuqori darajada saqlab qolinishiga erishildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
