Innovat sion

Doimiy mahalliy tabiiy kanallar -
b u s iz n in g so tu v o b y e k tin g iz
b ila n q iz iq ib q o lg a n o d a m la r ta s h r i f b u y u ra d ig a n jo y la r.
Tashkillashtirilgan mahalliy tabiiy kanallar.
B u y e r d a g a p u la rg a
ta s h r i f b u y u r u v c h ila r b iz g a t o 'g 'r i k e la d ig a n ta s h k illa s h tir ilg a n c h o - 
r a - ta d b ir la r h a q id a b o ra d i: te m a tik k o 'r g a z m a la r , b a y ra m la r, s h o u , 
ta q d im o tla r, o c h iq m a ’ru z a la r, s e m in a rla r...
Doimiy mahalliy axborot kanallari.
B u y e r d a e s a g a p fa q a t a y rim
v a o b y e k tiv — te m a tik ju r n a l v a g a z e ta la rd a (x u d d i o ‘sh a « tis h la r»
v a « s o c h tu r m a k la r i» ) v a te m a tik a d a b iy o tla rd a m a v ju d b o ‘lg a n a x ­
b o ro t m a n b a la r i h a q id a b o ra d i.
Tashkillashtirilgan mahalliy axborot kanallari.
T a s h k illa s h tiril­
g a n m a h a lliy a x b o r o t k a n a lla ri sifa tid a te m a tik m a ’lu m o tn o m a - 
la r, b u lle te n la r va g a z e ta la rg a ilo v a la m i k e ltiris h m u m k in . M a - 
sa la n , « Y o q i m li h o rd iq » n o m li ilo v a q u y o sh n u rid a n s a q la y d ig a n
k o ‘z o y n a k la r, tu r is tik a g e n tlik la r, tu ris tik a s b o b - u s k u n a la r ija ra si 
v a h o k a z o la r n i siljitish u c h u n fo y d a li b o T ish i m u m k in . A s o s iy s i, 
m a v z u b ila n q iz iq m a g a n k is h i b u n d a y Icatalogni q o T ig a h a m ol- 
m a y d i. S h u n d a y qilib , b iz k o m m u n ik a ts iy a la m in g a n iq lik d a ra ja s i 
y u q o ri b o ‘lg a n m o T ja lin i t a ’m in la y m iz .
X u d d i s h u b o ‘lim g a « m a q o la + re k la m a » u s u lin i h a m k iritis h
m u m k in b o T ib , b u n d a re k la m a m o d u li m o s k e lu v c h i m a v z u d a g i m a - 
q o la g a b i r ik t ir ib q o ‘y ila d i. M a s a la n , s u g 'u r ta la s h h a q id a g i m a q o la
144

---

s u g ‘u rta k o m p a n iy a s in in g re k la m a m o d u li b ila n b ir g a lik d a b e r ila d i. 
A g a r a x b o r o t « s u v lo q » la rin i o ‘y la b ic h q a d ig a n b o i s a k , a w a l o , n i-
m a n id ir u n g a s o tis h m o ‘lja lla n g a n s h a x s q a y s i te m a tik m a te r ia lla r n i 
k o ‘rib c h iq is h in i t a s a w u r q ilis h za ru r.
I n d iv i d u a l k a n a ll a r . 
In d iv id u a l k a n a lla r s a n o a t y o ‘n a lis h id a -
g i to v a r la r g a y o k i p re m iu m g u ru h id a g i x a lq i s t e ’m o li to v a r la r ig a , 
v a , n a tija d a « b irlik n in g » m iq d o riy to ifa s ig a (к о л и ч е с т в е н н у ю
к а т е г о р и ю ) x iz m a t q ila d i.
In d iv id u a l k a n a l o rq a li m a n z illi, n o m i k o ‘r s a tilg a n a x b o r o t b e ­
rila d i - b u n d a a d r e s a tn in g k im lig i v a u n i q a y e rd a n to p is h m u m k in -
lig i a n iq b o ‘lad i. B a rc h a tijo r a t ta k lifla ri, te le f o n q o ‘n g ‘iro q la ri v a
s h a x s iy ta s h rifla r in d iv id u a l k a n a lla r to if a s ig a m a n s u b d ir.
K a n a ln i ta n la s h d a y a n a b ir c h e k lo v re k la m a k a m p a n iy a s in in g
b u d je ti h is o b la n a d i. A g a r q o lg a n k o ‘r s a tk ic h la r b o ‘y ic h a k a n a l s iz g a
t o ‘g ‘ri k e la d ig a n b o ‘lsa , y a k u n iy ta n lo v o x irg i, h a l q ilu v c h i m e z o n n i 
h is o b g a o lg a n h o ld a a m a lg a o s h irila d i.
9 .2 . I s t e ’m o l t o v a r l a r i b o z o r id a i n n o v a ts iy a la r n i 
s iljitis h k a n a l l a r i
K o m m u n ik a ts io n j a r a y o n o ld ig a q o ‘y ilg a n m a q s a d la r g a e r is h is h
u c h u n s ig n a ln i k o d la s h n in g e n g y a x s h i u s u lin i ta n la s h v a o p tim a l 
k o m m u n ik a ts iy a k a n a lla rid a n fo y d a la n is h k e r a k . A m a liy o td a k o d - 
la s h u s u li d e y a rli h a r d o im k o m m u n ik a ts iy a k a n a li b e lg ila b b e - 
ra d ig a n im k o n iy a tla r v a c h e k lo v la rg a b o g ‘liq b o ‘lad i. S h u s a b a b li 
i s t e ’m o lc h ila r b ila n k o m m u n ik a ts iy a la rn in g e n g q u la y s h a k lla rin i, 
in n o v a ts io n m a h s u lo tla m i s iljitis h n in g in te g ra ts iy a la s h g a n tiz im i 
d o ira s id a u la rd a n f o y d a la n is h p ro p o r s iy a la ri v a u y g ‘u n lik la rin i ta n - 
la s h n in g a m a liy v a z if a s i m o h iy a ta n q a y s id ir m a ’n o d a b u tu n k o m ­
m u n ik a ts iy a k o m p a n iy a s i s a m a r a d o rlig i v a m u v a ff a q iy a tin i b e lg ila b
b e r a d ig a n s tra te g ik v a z if a g a a y la n a d i.
H o z ir g i p a y td a b iz n in g s h a h a r la r d a d e y a rli b a r c h a jo y la r d a k o m ­
m u n ik a ts iy a k a n a lla r in in g b a r c h a a s o s iy tu rla ri ta rq a lg a n . A lb a tta ,
145

---

y irik s h a h a rla rd a b u k a n a lla r, a y n iq sa , ra n g b a -ra n g b o ‘lib , x a rid o r- 
la r b ila n s ifa tli v a u n u m d i k o m m u n ik a ts iy a la r ja ra y o n i ta s h k il q ilis h
b o ra s id a s o tu v c h ila r o ld id a k e n g im k o n iy a tla r o c h ib b e ra d i. B iro q
h a tto k i a h o li so n i k a m b o ‘lg a n k ic h ik s h a h a rla rd a h a m b u g u n g i k u n - 
d a in n o v a ts io n m a h s u lo tla m i siljitis h a m a liy o tid a riv o jla n g a n v a
z a m o n a v iy k o m m u n ik a ts iy a s h a k lla rid a n f o y d a la n is h u c h u n b a rc h a
z a ru r s h a r o itla r m a v ju d , a n 'a n a v iy k a n a lla rd a n b iro n ta s i y a x s h i ifo - 
d a la n m a g a n jo y la r d a e sa u la rn i r iv o jla n tiris h u c h u n im k o n iy a tla r 
m a v ju d .
E n g o m m a v iy v a a n ’a n a v iy f o y d a la n ila d ig a n k o m m u n ik a ts iy a
k a n a lla ri q u y id a g ila rd ir:
- b o s m a n a s h r la r (a so sa n , g a z e ta v a ju r n a lla r ) ;
- x a b a r b e r is h g a o id k a n a lla r (a so sa n , ra d io v a te le v id e n iy a );
- k o ‘c h a re k la m a s i v a tra n z it r e k la m a (ju m la d a n , m e tro d a g i 
r e k la m a ) ;
- k o 'r g a z m a v a y a rm a rk a la r;
- in te rn e t;
- k u n d a lik y o k i b ir m a rta lik fo y d a la n ila d ig a n a y rim p re d m e tla r 
(a v to ru c h k a , y o n d irg ic h , o ‘ro v p a k e tla ri v a h .k .);
- fo y d a la n u v c h ila r u c h u n ta v s iy a v a y o ‘riq n o m a la r (m a h s u lo t b i­
la n b irg a b e r ila d ig a n y o k i in te rn e t o rq a li y u k la b o lin a d ig a n );
- is te ’m o lc h ila r b ila n sh a x siy m u lo q o t v a is h b ila rm o n lik y o z is h - 
m a la ri.
Y u q o rid a k e ltirilg a n r o ‘y x a t s o ‘z n in g a si m a ’n o sid a g i t a s n i f h i- 
s o b la n m a y d i, c h u n k i u y a q q o l ifo d a la n g a n ta s n ifla s h b e lg ila rig a e g a
e m a s. L e k in , sh u n g a q a ra m a y , u n d a is te ’m o lc h ila rn i in n o v a ts io n
m a h s u lo t h a q id a x a b a rd o r q ilis h n in g b a r c h a a s o s iy u s u lla ri y o d g a
o lib o ‘tilg a n . B u k a n a lla rn in g h a r b iri u la rn i ta n la s h d a h is o b g a o lis h
lo z im b o ‘lg a n o 'z i g a x o s x u s u s iy a tla r, im k o n iy a tla r v a c h e k lo v la r 
b ila n a jra lib tu ra d i.
B o s m a n a s h r l a r . 
B o s m a n a s h r la rg a b irin c h i o ‘rin d a g a z e ta v a
ju m a l k a b i d a v r iy m a tb u o tla r, s h u n in g d e k , v a ra q a la r , re k la m a b u k - 
le tla ri v a k o ‘p c h ilik o d a m la r o ra s id a ta r q a tis h u c h u n m o ‘lja lla n g a n
b o s h q a b o s m a m a h s u lo tla r k ira d i.
146

---

B o s m a n a s h r la r d a g i a x b o ro t a k s a riy a t h o lla rd a tip o g ra fiy a u s u - 
lid a q o g ‘o z d a b o s ib c h iq a rilg a n m o d d iy v o s ita la r d a b o ‘la d i. a y r im
n a s h r la r b ila n b ir g a lik d a ta rq a tila d ig a n m a h s u lo tla r n in g re k la m a n a - 
m u n a la ri, m is o l u c h u n , o v o z li, h id li y o k i y e s a b c T la d ig a n s a h ifa la r 
v a ilo v a la r, s h u n in g d e k , n o o d a tiy v a e k z o tik n a s h r la m in g o ‘z ig a x o s
h o la tla ri b u n d a n m u s ta s n o .
In n o v a ts io n m a h s u lo t h a q id a a x b o ro t u z a tis h n in g b u n d a y u s u li 
b ir q a to r u s tu n lik la r g a e g a b o ‘lish ig a q a r a m a y , a y r im c h e k lo v la rn i 
h a m y u z a g a k e ltira d i. K o m m u n ik a ts iy a la r s ifa ti n u q ta y i n a z a rid a n
a x b o ro t u z a tis h n in g b o s m a u su lig a x o s b o ‘lg a n a s o s iy u s tu n lik la r - 
d a n b iri o ‘q u v c h in in g (y o k i ra s m la rn i to m o s h a q ila y o tg a n s h a x s - 
n in g ) a x b o r o t o lis h te z lig i, s h u n in g d e k , o ‘q ib c h iq ilg a n s a trla r g a
( k o ‘rib c h iq ilg a n ra s m la r g a ) q a y tis h n i, m a te r ia ln i o ‘z la s h tiris h y o k i 
e s te tik r o h a t o lis h n i o ‘zi b e lg ila s h im k o n iy a ti h is o b la n a d i. B o s m a
n a s h r la rd a tip o g r a f iy a u s u lid a g a z e ta v a j u m a l la r s a h if a la r id a b a - 
ja r ilg a n g u v o h n o m a la r v a k u p o n la r ta r q a tis h im k o n iy a ti h a m y a n a
b ir u s tu n lik h is o b la n a d i. A x b o ro t v o s ita s in in g m o d d iy lig i v a a r z o n - 
lig ig a a s o s la n g a n b u u s tu n lik so tu v n i r a g ‘b a tla n tir is h b o ‘y ic h a ta d - 
b irla rd a j u d a k o ‘p q o ‘lla n ila d i.
A x b o ro t u z a tis h n in g b o s m a u su li b ila n a s o s la n a d ig a n k a m c h ilik
y o k i c h e k lo v s if a tid a ifo d a la s h v o s ita la rin in g to r d o ira s in i k o ‘rs a tis h
m u m k in b o ‘lib , b u m o h iy a ta n b o s m a n a s h r la m in g o q v a ra n g li 
q o g ‘o z la r id a u l a m in g s ifa ti n a s h r e tu v c h in in g p o lig r a f ik im k o n iy a t- 
la rig a b o g ‘liq b o ‘lg a n m a tn v a ta s v irla r n i if o d a la s h g a b o rib ta q a la d i.
X a b a r b e r i s h g a o id k a n a ll a r ( r a d i o v a te le v id e n iy a ). 
X a b a r
b e r is h g a o id k a n a lla r d in a m ik . v a q t b o ‘y i c h a o ‘z g a r a d ig a n a x b o r o t 
u z a tis h x u s u s iy a ti b ila n a jra lib tu ra d i. B u q a to r g a b irin c h i o ‘r in d a
ra d io v a te le v id e n iy a , ju m la d a n , s u n ’iy y o ‘ld o s h li te l e k o 'r s a t u v l a r
v a o ‘z ig a x o s b o ‘lg a n k a b e lli ra d io k ira d i.
T e le v id e n iy a k o m m u n ik a ts iy a la r j a r a y o n id a f o y d a la n is h m u m k in
b o ‘lg a n if o d a la s h v o s ita la r i e n g k e n g m a jm u y i b ila n a jra lib tu ra d i. 
B a rc h a g a m a ’lu m k i, in s o n o n g i a x b o r o tn in g k a tta q is m in i k o ‘ris h
o rq a li q a b u l q ila d i v a te le v id e n iy a , h a r a k a tla n a y o tg a n ra n g li ta s -
v ir la m i o v o z ( s h u n in g d e k , s e te ro fo n li y o k i b e s h k a n a lli h a jm li o v o z
147

---

v a te le m a tn ) j o 'r l i g i d a u z a tis h im k o n iy a tla ri b ila n b irg a lik d a v a q t 
b irlig id a to m o s h a b in g a en g k o ‘p h a jm d a m a ’lu m o t y e tk a z is h g a q o - 
d ir b o ‘lg a n e n g te z a x b o ro t u z a tis h k a n a li h iso b la n a d i.
B iro q b a r c h a u s tu n lik la r b ila n b irg a lik d a te le v id e n iy a v a x a b a r 
b e ris h g a o id b o s h q a k a n a lla r a y rim jid d iy k a m c h ilik la rg a y o k i, 
t o ‘g ‘riro q a y ta d ig a n b o ‘lsak , c h e k lo v la rg a h a m e g a b o ‘lib , u la m i 
is te ’m o lc h ila r b ila n k o m m u n ik a ts iy a k a n a lla rin i ta n la s h d a h is o b - 
g a o lis h z a ru r. X a b a r b e ris h g a o id k a n a lla rg a x o s b o ‘lg a n x u s u s i- 
y a t - b u u z a tila d ig a n a x b o ro tn in g y o z ib o lis h im k o n iy a ti b ila n b iro z
y u m s h a tilg a n b o 'ls a - d a , le k in to 'liq b a r ta r a f q ilin m a y d ig a n la h z a lik
x a ra k te rg a e g a lig id ir. B u re a l v a q t re jim id a sig n a l fa q a t b e lg ila n - 
g a n v a q td a q a b u l q ilin ish i v a a g a rd a to m o s h a b in y o k i tin g lo v c h i- 
n i s h u p a y td a te le k o ‘rs a tu v y o k i e s h ittiris h d a n n im a d ir, m a s a la n , 
u y ta s h v is h la ri c h a lg ‘itg a n b o ‘lsa, a x b o ro tn in g b ir q ism i u z il-k e s il 
y o ‘q o tilish i m u m k in lig in i an g la ta d i. N a m o y is h e tila d ig a n v a e s h it- 
tirila d ig a n d a s tu rla rn in g la h z a lik x a ra k te ri x a b a r b e ris h g a o id k o m ­
m u n ik a ts iy a k a n a lla rin in g b o s m a n a s h rla rg a n is b a ta n is h o n c h lilik
d a ra ja si p a s tro q q ilib q o ‘y a d i, v a h o la n k i, b u a m a liy o td a t e l e k o ‘rs a - 
tu v la m in g m is li k o ‘rilm a g a n d a ra ja d a ifo d a la s h q o b iliy a ti v a tra n s - 
la ts iy a la m in g m u h im jo y la rin i k o 'p m a rta la b ta k ro rla s h im k o n iy a ti 
b ila n q o p la n a d i.
X a b a r b e r is h g a o id k a n a lla rn in g te x n ik x u s u s iy a tla rd a n ta s h q a ri, 
o d a td a , u s h b u a y d ito riy a la rn in g b ir q a to r p s ix o lo g ik v a ijtim o iy x u - 
su s iy a tla ri h a m a jra tib k o ‘rs a tila d ik i, u la r fa q a t x a b a r b e r is h g a o id
k a n a lla rg a x o s b o ‘lg a n m a x s u s u s u lla rd a n fo y d a la n ish n i ta la b q ila d i.
T e le v id e n iy a u c h u n u la r u c h u n b o s h q a k o ‘rs a tu v la r t o ‘x ta tib tu - 
rila d ig a n y o k i k o ‘rs a tu v la r o ra s id a g i p a u z a la r t o ‘ld irila d ig a n re k la - 
m a b lo k la ri v a q tid a k e tm a -k e t k e ltirila d ig a n , 10 d a n 30 s e k u n d g a c h a
d a v o m e ta d ig a n re k la m a ro lik la ri x a ra k te rli.
E ’tib o rlis i s h u n d a k i, to m o s h a b in la r q o id a g a k o ‘r a b u n d a y q is q a
v a q t d a v o m id a re k la m a r o lig id a b e rila y o tg a n a x b o ro t m o h iy a tin i 
t o i i q a n g la b o lo lm a y d i. I s t e ’m o lc h ila r u n i e sla b q o lis h i v a u s h b u
x a b a rg a re a k s iy a b ild ira b o s h la s h i u c h u n re k la m a ro lig in i b ir n e c h a
m a rta ta k ro r la s h ta la b e tila d i. Q o id a g a k o ‘ra , te le v iz io n re k la m a -
148

---

n i ta n ib o lis h , e s la b q o lis h v a u n g a r e a k s iy a p a y d o b o ‘lis h i u c h u n
is te ’m o lc h ila r d a b ir n e c h a h a f ta d a n b ir n e c h a o y g a c h a v a q t k e ta d i v a
b u v a q t d a v o m id a re k la m a ro lig i te z - te z n a m o y is h e tib tu rilis h i ta - 
la b q ilin a d i. B u h o la t r e k la m a k o m p a n iy a s in in g k u m u la tiv s a m a ra s i 
n o m in i o ig a n . X a b a r b e r is h g a o id k a n a lla rn in g b u x u s u s iy a ti r e k la ­
m a r o lig in in g b ir m a rta n a m o y is h e tilis h in i m a q s a d g a m u v o fiq e m a s
q ilib q o ‘y a d i v a re k la m a ro lik la ri k o ‘p m a rta v a te z - te z ta k r o r la n is h i 
tu fa y li te le v iz io n re k la m a k a m p a n iy a la r i d a v o m id a u lk a n x a r a j a d a r ­
g a o lib k e la d i.
K u m u la tiv s a m a ra n in g te s k a r i to m o n i m a ’lu m v a q t o ‘tg a c h
r e k la m a r o lik la ri b e r is h te z k o r lig in i p a s a y tiris h y o k i u la m i u m u m a n
t o ‘x ta tib q o ‘y is h im k o n iy a ti h is o b la n a d i. T e le to m o s h a b in la r v a ra - 
d io tin g lo v c h ila r b u h o la td a b ir d a n ig a e m a s , b a lk i b iro z v a q t o ‘tg a c h
r e a k s iy a b ild ir a d i, b u e s a u s h b u s a m a r a d a n t o ‘g ‘ri f o y d a la n is h d a
r e k la m a k a m p a n iy a s i d a v o m id a m a b l a g ‘la m i te ja b q o lis h g a im k o n
b e r a d i.
R a d io o rq a li re k la m a h a m o ‘z ig a x o s lik la ri b ila n a jra lib tu ra d i. 
R a d io e s h ittir is h la m i q a b u l q ilis h n in g a s o s iy p s ix o lo g ik x u s u s iy a ti 
s h u n d a k i (u m u m a n o lg a n d a , b u o x irg i p a y tla rd a d o im iy ra v is h d a
y o q ilg a n tu r a d ig a n te le v iz o r la rg a h a m ta a llu q li), r a d io e s h ittiris h la r- 
n in g a y n i p a y td a tin g lo v c h i b a n d b o ‘lg a n b o s h q a f a o liy a t u c h u n
q a n d a y d ir b ir fo n e k a n lig i tu fa y li e ’tib o m in g p a s a y is h i h is o b la n a d i. 
R a d io tin g lo v c h i o ‘z ish i b ila n t o ‘la lig ic h a m a s h g ‘u l b o ‘lg a n p a y t­
la rd a u m u m a n ra d io g a e ’tib o r b e r m a y q o ‘y a d i, p s ix o lo g ik jih a td a n
u n d a n u z o q la s h a d i v a b o r e ’tib o rin i o ‘z is h ig a q a ra ta d i.
K o ‘c h a r e k la m a s i v a t r a n z i t r e k l a m a
(ju m la d a n , m e tro d a g i 
re k la m a ). K o ‘c h a d a g i re k la m a v a tr a n z it re k la m a s h a k la n x ilm a -x il- 
lik v a r a n g b a - r a n g lik d a r a ja s i e n g y u q o r i re k la m a b o ‘lib , d e v o rd a g i 
o d d iy y o z u v d a n y ir ik s h a h a rla rd a y o r u g ' lik re k la m a s i y o r q in ra n g la ri 
v a k o ‘k d a p a r v o z q ila y o tg a n a e r o p la n to rtib y u ra d ig a n tra n s p a r a n t-
la rg a c h a b o ‘lg a n k o ‘rin is h d a b o ‘lis h i m u m k in . U la m in g b a r c h a s in i 
s h u n a r s a b irla s h tira d ik i, b a r c h a k o m m u n ik a ts iy a s h a k lla ri k o ‘c h a la r 
v a a v to m a g is tr a lla r b o ‘y ic h a h a r a k a tla n a y o tg a n y o i o v c h i l a r v a h a y - 
d o v c h ila r u c h u n m o ‘lja lla n a d i.
149

---

K o ‘ch a re k la m a s i v a tra n z it re k la m a n in g ifo d a la s h v o s ita la ri 
q a to rig a m u ro ja a tla r sh a k li v a ra n g i, y o r u g 'lik b e z a g i, o ‘lc h a m la r, 
sh u n in g d e k , e n g o d d iy h a ra k a t sh a k lla ri, m a s a la n , tra n s p o rtd a g i 
re k la m a , y o r u g ‘lik ta b lo s id a g i y u g u m v c h i s a trla r y o k i p riz m a tr o n
tu rid a g i q u rilm a la r k ira d i.
K o ‘ch a re k la m a s i y o k i ta sh q i re k la m a s h a h a rla r v a a v to m a g is - 
tra lla rn in g b e lg ila n g a n n u q ta la rid a , o d a td a , m a h a lliy m a ’m u r iy a t b i­
la n k e lis h u v la rg a m u v o fiq jo y la s h tirila d i. T ra n z it re k la m a s i k o ‘c h a
re k la m a s id a n sh u b ila n fa rq q ila d ik i, u s h a h a rla r v a a v to s tra d a la r 
b o ‘y ic h a k o ‘c h ib y u rm a s d a n , y o T o v c h i v a h a y d o v c h ila r o ld id a
h a r a k a tla n a d i.
K o ‘r g a z m a v a y a r m a r k a l a r .
K o ‘rg a z m a v a y a r m a rk a la r il- 
m iy h a jm d o r in n o v a ts io n m a h s u lo tla m i s iljitis h d a ju d a se z ila rli ro i 
o ‘y n a y d i. In n o v a ts io n firm a n in g k o ‘rg a z m a -y a rm a rk a k a b i ta d b ird a
is h tiro k e tish m a q s a d i v a te x n o lo g iy a sin i k o 'r ib c h iq a m iz .