|
novatorlardıń pedagogikalıq texnologiyası, sheriklik pedagogikası, aralıqtan oqıtıw, modullı tálim sıyaqlı jónelisler quraydı.
Rawajlantıratuǵın tálim texnologiyalarına tálim alıwshı shaxsınıń qızıǵıwshılıq hám mútajliklerin, individual sapaların, ayırım tarawlarda kúshli kórinetuǵın bolatuǵın bilimlerin, dóretiwshilik qábiletlerin rawajlandırıw texnologiyaları kiredi. Bunda hár bir tálim alıwshınıń múmkinshiliklerin esapqa alǵan halda oqıtıw procesi, ózgeshe jantasıwlı tálim arqalı bir sapa basqıshından ekinshisine ótiwin támiyinleytuǵın process túsiniledi Úlken tásir kórsetdi. J. Dyui oqıtıwjarayonini tálim alıwshınıń mútajlikleri, qızıǵıwshılıqları hám qábiletlerinen kelip shıqqan halda shólkemlestiriwdi usınıs etedi. Oqıtıwdıń maqseti tálim alıwshılardıń ulıwma hám intellektual qábiletlerin, hár qıylı ilmiy tájriybelerin rawajlandırıw, olardı “miynet, turmıs mektep”da oqıtıwdan ibarat bolıwı kerek. Onıń ushın tálimdi tayın
bilimlerdi beriw, yadlaw hám qayta tákirarlaw tiykarında emes, bálki, oqıwshılardıń spontan, ǵárezsiz iskerliginde bilimlerdi iyelew, jańa ashılıw retinde shólkemlestiriw kerek. Bunday jantasıw biliw iskerligin aktivlestiredi hám oylawdıń, mashqalalardi sheshiw qánigeliginiń, qábiletlerdiń rawajlanıwın támiyinleydi. Lekin bunday texnologiyanıń
barlıq predmetlerge tarqalıwı, absolyutlashtirilishi narazılıqtı keltirip
shıǵaradı : tálim alıwshı daǵı spontan iskerliginiń joqarı bahalanishi hám
bilim beriwde olardıń qızıǵıwshılıqlarına tayanish sistemalılıqtıń joǵalıp ketiwine,
oqıwmaterialini tosınarlı tańlanıwına, waqtıniń kóp sarıplanıwına,
oqıtıwdarajasining tómenlewine alıp keledi, oqıwmateriali menen tereń
islenilmaydi.
Zamanagóy tálim texnologiyalarınıń didaktik sisteması sonnan
kelip shıǵadıki, eki tárep - oqıtıwva oqıw - tálim processinde
pútinlikti quraydı hám didaktikaning predmeti bolıp xızmet etedi.
Zamanagóy tálim texnologiyaların programmalastırıwtirilgan, mashqalalı,
rawajlantıratuǵın oqıtıw (P. Galperin, L. Zankov, v. Davidov), gumanistik
(adamgershilik) psixologiya (K. Rodjers), kognitiv psixologiya (J. Bruner),
Rossiyada 80-jıllar oqıtıwshı - novatorlarning pedagogikalıq texnologiyası,
sheriklik pedagogikası, aralıqtan oqıtıw, modullı tálim sıyaqlı
jónelisler quraydı.
Rawajlantıratuǵın tálim texnologiyalarına tálim alıwshı shaxsınıń
qızıǵıwshılıq hám mútajliklerin, individual sapaların, ayırım tarawlarda kúshli
kórinetuǵın bolatuǵın bilimlerin, dóretiwshilik qábiletlerin rawajlandırıw
texnologiyaları kiredi. Bunda hár bir tálim alıwshınıń múmkinshiliklerin
esapqa alǵan halda oqıtıw procesi, ózgeshe jantasıwlı tálim arqalı bir sapa basqıshından ekinshisine ótiwin támiyinleytuǵın process
túsiniledi
Bul zamanagóy jantasıwlarda oqıtıw maqseti tekǵana
bilimlerdi qáliplestiriwden ibarat, bálki tálim alıwshılardı ulıwma
rawajlandırıw, olardıń intellektuallıq, miynet, kórkem ilmiy tájriybelerin
rawajlandırıw, biliw hám ruwxıy mútajliklerin qandırıwdan ibarat esaplanadi.
Oqıtıwshı tálim alıwshılardıń oqıw -biliw iskerligin basqarar eken, bir
waqtıniń ózinde olardıń ózbetinshe jumısı, aktivligi hám dóretiwshilik
izertlewin da xoshametlentiredi. Pedagogikalıq sheriklik - bul
oqıtıwshıva tálim alıwshınıń óz-ara túsiniwi, bir-biriniń ruwxıy
dúnyasına kiriwi, bul iskerliginiń keshiwi hám nátiyjelerin jámáátlik analiz
etiwi tiykarında oqıtıwshıva tálim alıwshınıń birgeliktegi rawajlantiruvchi
iskerligin shólkemlestiriw ideyası bolıp tabıladı. Sheriklik sabaqları - bul tálim
alıwshılar oylawın “esitiw - eslep qalıw - aytıp beriw” sxemasınan
“biliw (oqıtıwshıva gruppalasları menen birgelikte izertlew arqalı ) -
túsiniw - aytıp beriw - eslep qalıw” sxemasınasha uzaq dawam etetuǵın
qayta qurıw procesi bolıp tabıladı.
XX asirde hár qıylı mámleket ilimpazları pútin zamanagóy didaktik
sistemanı jaratılıwma háreket etdiler. Fanda házirgi kunga shekem birden-bir
didaktik sistema joq, tek ayırım ulıwmalıqqa iye bolǵan bir qatar teoriya
hám texnologiyalar bar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
