Инглиз тили ўсимликшунослик терминларини пайдо бўлиши ва ривожланишида лотин тилининг таъсири

ИНГЛИЗ ТИЛИ ЎСИМЛИКШУНОСЛИК ТЕРМИНЛАРИНИ
ПАЙДО БЎЛИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДА ЛОТИН
ТИЛИНИНГ ТАЪСИРИ

Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети

таянч докторанти Тураходжаева Мохидил

Табиат ва жамиятдаги ҳар бир нарса ва ҳодиса ўзининг келиб чиқиш ҳамда ривожланиш тарихига эга. Бинобарин, тадқиқотчи муайян бир мавзуни танлаб, уни лисоний нуқтаи назардан ёритишга интилар экан, ўз тадқиқотини мавзу объектини тарихи, келиб чиқишини ўрганишдан бошлашга ҳаракат қилади. Шунга кўра, биз ҳам инглиз тили ўсимликшунослик терминологиясини илмий таҳлил қилишга киришар эканмиз, аввало, унинг шаклланиш тарихига назар ташлаб ўтишини лозим деб ҳисоблаймиз.

Инсонинг фикрий фаолияти сўзлар орқали намоён бўлади, яъни “сўздан айри ҳолда мавжуд бўлган ёки бўла оладиган ҳеч қандай ўй-фикр, жумладан, тушунча ҳам йўқ. Ҳар қандай сўзда ёки сўзлар гуруҳида қатиъийлашади, қайд этилади, ўз моддий ифодасини топади, сўзлар топилмагунча тушунчалар ҳам рўёбга чиқмайди”[1,65].
Инсон онгли ҳаёти давомида ўз тафаккури натижасида юзага келган дастлабки тушунчаларни, ўз турмушида учраган, унга бевосита алоқадор бўлган нарса ва ҳодисаларни ўз билганича номлаган, яъни уларни маълум тил белгилари билан ифодалаган.
Терминшунослар, умуман, лексикология билан шуғулланувчи олимларнинг тадқиқотларида аниқланишича, инсон турмуши, кундалик фаолияти билан бевосита алоқадор тил бирлаклари қадимий бўлиб, улар ўзининг барқарорлиги, турли хил лисоний ўзгаришларга жуда кам даражада учраши билан ажралиб туради. Ишлаб чиқариш қуроллари, уй-рўзғор буюмлари, қариндош-уруғчилик, табиат ҳодисалари ва ҳокозоларни ифодаловчи лексик бирликлар шулар жумласидандир”[2,19].
Шубҳасиз, ўсимликшунослик тушунчаларини ифодаловчи терминлар ҳам шундай қатламлардан биридир. Чунки инсоннинг инсон сифатида шаклланиши қанчалик қадимий бўлса, ўсимлик ва унинг қисмларини таърифловчи терминлар ҳам шунчалик қадимийдир. Дастлаб одамлар ўсимликлардан озиқ-овқат ва даволаш мақсадида фойдаланганлар. Кейинчалик уларнинг онги ривожланиши натижасида ўсимликлардан кўплаб мақсадларда фойдаланишни ўргандилар натижада ўсимликлар ва унинг қисмларини номлаш зарурияти пайдо бўлди.


Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

1. 
   Богусловский. В.М. Слово и понятие // Мышления и язык. М., 1957. С. 290.
   
2. 
   Мираҳмедова З. Ўзбек тилининг анатомия терминологияси ва уни тартибга солиш муаммолари. Тошкент. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси “Фан” нашриёти 2010.127 б.