Ingliz tili grammatikasi



Download 1,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet237/353
Sana31.12.2021
Hajmi1,67 Mb.
#231596
1   ...   233   234   235   236   237   238   239   240   ...   353
Bog'liq
ingliz tili gramatikasi

Supposing (that) he 
doesn’t come, who will do 
the work?
Boringki u kelmasa
ishni kim qiladi?
www.ziyouz.com kutubxonasi


251
  unless agar, -masa
I shall go there tomorrow 
unless I am too busy.
Agar juda band bo‘l-
masam men u yerga er-
taga boraman.
d) quyidagilar maqsad ergash gaplarni bog‘laydi: 
  lest -maslik maqsadida,
  -masligi uchun
They wrapped the instru-
ments in oilcloth lest they 
shuld be damaged by sea 
water.
Asboblar dengiz su-
vidan zararlanmasligi 
uchun ular 
ni klyon 
ka 
bilan o‘radilar.
  so that, in order that,
  that uchun, maqsadda
I gave him the book so 
that (in order that, that) 
he might study the subject 
at home.
Uyida o‘qisin deb men 
kitobni unga berdim.
e) quyidagi bog‘lovchilar ravish ergash gaplarni bog‘laydilar:
  as dek, -day, -ga 
  o‘xshatib
I’ll do it as you told me.
Men  buni  siz  aytga-
ningizdek qilaman.
  as if (as though) xuddi
You answer as if (as 
though) you did not know 
the rule.
Siz xuddi qoidani bil-
magandek javob bera-
siz.
  so … that shunday …
  bo‘lganligi uchun
The sea was so  stormy 
that  the vessel could not 
leave the port.
Dengizda shunday do-
vul ediki, kema bandar-
goh (port) ni tark eta 
olmadi.
  such … that sunday
  … bo‘lganligi uchun
There was such a storm 
that day that the vessel 
could not leave the port.
O‘sha kuni dengiz 
da 
shunday 
do  vul 
ediki 
kema ban 
dargoh(port)
ni tark eta olmadi.
f) quyidagi bog‘lovchilar qiyoslash ergash gaplarini bog‘laydi:
  as … as –dek, kabi
I get up as early as you 
do.
Men sizdek erta tura-
man.
  (not) so … as –dek …
  emas
The book is not so inter-
esting as I thought.
Kitob men o‘ylaga nim-
dek qiziq emas.
  than -ga qaraganda
He returned sooner than 
we had expected.
U biz kutganimizga 
qaraganda ertaroq qay-
tib keldi.
www.ziyouz.com kutubxonasi


252
g) quyidagilar natija ergash gaplarni bog‘laydi:
  so that uchun
The loading of the goods 
was completed on Mon-
day so that on Teusday the 
ship was able to leave the 
port.
Seshanba kuni kema 
portni tark eta olishi 
uchun mollarni yuk-
lash dushanba kuni 
tugallandi.
h) quyidagi bog‘lovchilar to‘siqsiz ergash gaplarni bog‘laydi:
  in spite of the fact that
  -ga qaramasdan
He went out in spite of 
the fact that he had a bad 
cold.
Qattiq  shamollaga ni ga 
qaramasdan u tashqari-
ga chiqdi.
  though (although) -ga
  qaramasdan, garchi,
  -sa ham
He speaks English per-
fectly  though (although) 
he has never been to Eng-
land.
U Anglyada  hech 
qachon bo‘lmagan 
bo‘lsa ham, ingliz 
tilida mukammal ga-
piradi.
BOG‘LOVCHI SO‘ZLAR
Ergash gaplarni bosh gaplar bilan bog‘lash uchun bog‘lovchilardan 
tashqari quyidagi bog‘lovchi so‘zlar ham ishlatiladi: who, whose, what, 
which, that olmoshlari va when, where, how, why ravishlari. Ular bog‘lov-
chilardan farq qilib, gapda birorta gap bo‘lagi ham bo‘lib keladi:
I don’t know when he 
will return.
Uning qachon qaytib kelishini 
bilmayman.
(When ergash gapni bosh gapga bog‘laydi va ergash gapda payt holi 
bo‘lib keladi.)
I know the man who wrote 
this article.
Men bu maqolani yozgan kishini bi-
laman (taniyman).
(Who ergash gapni bosh gapga bog‘laydi va ergash gapda ega bo‘lib 
keladi.)
Tom told me what he 
had seen there.
Tom u yerda ko‘rganlarini menga 
aytib berdi.
(What ergash gapni bosh gapga bog‘laydi va ergash gapda to‘ldiruvchi 
bo‘lib keladi.)
www.ziyouz.com kutubxonasi


253
SHAKLI BIR-BIRIGA MOS KELADIGAN BOG‘LOVCHILAR,
PREDLOGLAR VA RAVISHLAR
Ba’zi bog‘lovchilarning shakli predloglar va ravishlar bilan mos keladi. 
Ularning qaysi so‘z turkumiga mos kelishini biz ularning gapdagi vazifasidan 
aniqlaymiz:
1. He always comes before I do 
(before — bog‘lovchi, ergash gap ni 
bosh gapga bog’laydi).
U har doim men kelishimdan 
oldin keladi.
I shall go there before dinner (be-
fore — predlog; otga munosabatni 
ko‘rsatayapti).
Men u yerga tushlikdan oldin 
boraman.
I have seen this before  (before  — 
ravish; ish-harakatning sodir bo’lish 
vaqtini ko‘rsatadi).
Men buni oldin ko‘rganman.
2. I found the letter after he had left 
(after –bog‘lovchi).
Men u ketganidan keyin xatni 
topdim.
He came after breakfast (after  — 
bog‘lovchi).
U nonushtadan keyin keldi.
We can do that after  (after  — ra-
vish).
Buni keyin qila olamiz.
3. What have you been doing since 
saw you last? (since — bog‘lovchi).
Men sizni oxirgi marta ko‘r-
ganim dan  buyon nima qilayot-
gan edingiz?
I have not been there since  1990 
(since — predlog).
Men u yerda 1990-yildan bu-
yon bo‘lganim yo‘q.
He left London six months ago, and 
I have not seen him since (since — 
ravish).
U Londonni olti oy ilgari tark 
etdi, men uni o‘shandan buyon 
ko‘rganim yo‘q.
UNDOV SO‘ZLAR (THE INTERJECTION)
Undov so‘zlar his-hayajon va tuyg‘uni ifodalovchi so‘zlardir. Ular gap 
bo‘lagi bo‘lmaydi:
His father, alas, is no better.
Afsus, uning otasi tuzalmayapti.
Oh! How you frightened me.
O! Meni qanchalik qo‘rqitib yubor-
ding.
Well! What do you think of it?
Xo‘sh!  Bu  haqda  sizning  fi kringiz 
qanday?
www.ziyouz.com kutubxonasi


254
GAP (THE SENTENCE)
Umumiy ma’lumotlar
1. Gap deb tugallangan fi krni ifodalovchi so‘zlar yig‘indisiga ayti ladi.
The sun rises in the east.
Quyosh sharqdan chiqadi.
2. Gapning tarkibiga kiruvchi va birorta so‘roqqa javob bo‘luvchi so‘zlar 
gap bo‘laklari deb ataladi.
3. Gap bo‘laklari bosh bo‘laklar  va  ikkinchi darajali gap bo‘laklariga 
bo‘linadi. Bosh bo‘laklarga ega va kesim kiradi. Ikkinchi darajali gap 
bo‘laklariga to‘ldiruvchi (the Object), aniqlovchi (the Attribute) va hol 
(the Adverbial Modifi re) kiradi.
4. Tuzilishiga ko‘ra gaplar sodda va qo‘shma gaplarga bo‘linadi.
5. Qo‘shma gaplar bog‘langan qo‘shma gaplarga va ergashgan qo‘sh ma 
gaplarga bo‘linadi:
The steamer arrived at the port yes-
terday (Sodda gap).
Paroxod kecha portga (yetib) 
keldi.
The agreement was signed, and the 
delegation left London (bog‘langan 
qo‘shma gap). 
Bitim imzolandi va delegatsiya 
Londonni tark etdi.
After the goods had been unlo aded
they were taken to the warehouse. 
(ergashgan qo‘shma gap).
Mollar tushirilganidan keyin, 
omborxonaga olib borildi.
6. Maqsadiga ko‘ra gaplar quyidagi turlarga bo‘linadi:
a) darak gaplar (Declarative Sentences):
The library is on the second fl oor.
Kutubxona ikkinchi qavatda.
b) so‘roq gaplar (Interrogative Sentences):
When did you come?
Siz qachon keldingiz?
c) buyruq gaplar (Imperative Sentences):
Open the window, please.
Iltimos, derazani oching.
d) undov gaplar (Exclamatory Sentences):
How well she sings!
U qanday yaxshi kuylaydi!
www.ziyouz.com kutubxonasi


255

Download 1,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   233   234   235   236   237   238   239   240   ...   353




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish