Ingenerlik geodeziyasi

 
 
 
 
 
 
 

---

 
97 
 
Qurilmaning nomenklaturasi 
 
- 
Olib 
yurish 
uchun dasta 
- 
Optik vizir 
- 
Okulyar  
- 
Vertikal 
adilak 
fiksatori 
- 
Vertikal 
mikrometrik 
vint 
- 
Yassi adilak 
- 
Ekran 
- 
Klaviatura 
- 
Treger 
 
 
 
- 
Asbobning 
balandligi 
belgisi 
- 
Marka 
- 
Batareya  
- 
Gorizontal 
adilak 
fiksatori 
- 
Gorizontal 
mikrometrik 
vint 
- 
SD 
kartasi 
sloti  &  USB 
port 
 
 
 
 
Fokuslash 
halqasi 
 
Okulyar 
 
 
 
 
Yustirovkalash 
vinti 
 
 
 
Asbobning 
balandligi 
belgisi 
 
Seriya raqami 
 
 
RS-232C porti  
 

---

 
98 
 
 
Klaviatura bilan asosiy operastiyalar 
 
Klavishlar 
Tavsifi 
F1~F4 
Funkstiyalarni tanlash 
0~9 
Harfli yoki raqamli qiymatlarni kiritish 
 
Nuqtani kiritish 
 
+/- qiymatlarini kiritish 
Power 
Yoqish/o‖chirish 
 
Sozlash moduliga kirish 
Cnfg 
Konfigurastiya moduliga kirish 
ESC 
Oldingi menyu yoki modulga o‖tish 
Shift 
Harfli qiymatlardan sonlilariga o‖tish 
Nishon turini o‖zgartirish 
BC 
1. Kiritish vaqtida xarakteristikani yo‖q qilish 
2. Elektron tenglash menyusiga o‖tish 
Space 
Nishon va asbob balandligini kiritish 
Qora fazoni kiritish 
Func 
Boshqa sahifaga o‖tish 
Ent 
Kiritish ma‖lumotlarini tanlash/tasdiqlash 
Tanlangan opstiyani tasdiqlash 
 

---

 
99 
 
3.5.
   TEODOLIT S’YOMKASI VA UNING MOHIYATI. TEODOLIT 
YO’LINI PUNKTLARGA BOG`LASH, DALA O’LCHASH ISHLARI 
REJA: 
1.
  Gorizontal burchak o’lchash mohiyati. 
2.
  Ko’rish trubasini ko’zga va narsaga to’g`rilash. 
3. 
Burchak o’lchash usullari. 
 
3.5.1.
  Gorizontal burchak o’lchash mohiyati. 
Joyda bir nuqtadan chiqqan ikki yoki bir necha yo‖nalish orasidagi 
burchaklarning gorizontal qo‖yilishini o‖lchash kerak bo‖ladi. Masalan, V 
nuqtada  (52-rasm)  turib,  turli  balandlikda  yotuvchi  A  va  S  nuqtalarga 
qarash  yo‖li  bilan  ABC  burchakning  gorizontal  qo‖yilishi 

  ni  o‖lchash 
kerak  deylik.  Shakldan  ko‖rinadiki,  S  nuqta  balandda,  V  va  A  nuqtalar 
esa S ga nisbatan pastlikda. Shunga ko‖ra, VA va VS tomonlar orasidagi 

 qiya tekislikdagi burchak desak ABC

 gorizontal proekstiyasi bo‖ladi. 

 
ning  qiymatini  aniqlash  uchun  shtativ  1  ustiga  aylanasi  graduslarga 
bo‖lingan  doira  2  gorizontal  vaziyatda  urnatiladi;  uning  markazi  O  dan 
chap  nuqta  S  ga  qarab  p
ch
,  keyin  doirani  qo‖zg`atmay,  o‖ng  nuqta  A  ga 
qarab n
o‖
 sanoqlar olinsa, 

 bu sanoqlar ayirmasiga teng bo‖ladi: 

=p
o‖
-p
ch
,  (1) 
ya‖ni  bir  nuqtadan  chiqqan  ikki  yo‖nalish  orasidagi  burchakning 
gorizontal qo‖yilishi o‖ng nuqtaga qarab olingan sanoqdan chap nuqtaga 
qarab olingan sanoqning ayirmasiga teng. Aylanasining yo‖nalgan qirrasi 
bo‖laklarga bo‖lingan va gorizontal holga keltirilib sanoq olinadigan doira 
2  limb  deyiladi.  Agar  O  dan  S  ga  va  A  ga  qaralgan  ko‖rish  nurlaridan 
vertikal  tekisliklar  o‖tkazilsa,  bu  tekisliklar  kollimastion  tekisliklar 
deyiladi. 
Bu  tekisliklar  orasidagi  burchak  o‖lchanadigan  burchakning 
qiymati bo‖ladi. 
Ikki chiziq orasidagi burchakni goniometr yordamida ham o‖lchash 
mumkin.  Asosan,  burchakning  gorizontal  qo‖yilishi  teodolit  yordamida 
o‖lchanadi. 

---

 
100 
 
 
52-rasm.