Informatsion texnologiyalar

Operativ boshqaruv pog‘onasiga tegishli axborot tizimlari: 
  buxgalteriya; 
  bank depozitlari; 
  buyurtmalarni qayta ishlash; 
  aviabiletlarni qayd qilish va realizatsiya  qilish; 
  oylik maoshlarni hisoblash va boshqalar. 
Mutaxassislar  axborot  tizimlari  ma’lumotlar  bilan  ishlovchi    mutaxassislar, 
loyihachilar,  muhandislar  mehnat  unumdorligini  oshirishda  yordam  beradilar.  Ularning 
vazifasi  qog‘ozli  axborotlarni  qayta  ishlashni  osonlashtirish  va  yangi  ma’lumotlarni 
tashkilot bazasida integratsiyalashdan iboratdir. 

---

 
46 
Jamiyat  va  ishlab  chiqarish  taraqqiyoti,  iqtisodiyotning  o‘sishi  kelajakda 
mana shunday axborot tizimlarining keng  ko‘lamda joriy etilishiga bog‘liq. 
Bunday tizimlarda ikki guruhni alohida ajratib o‘tish o‘rinlidir: 
•     ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari; 
•     bilimlarni qayta ishlash axborot tizimlari. 
Ofisni  avtomatlashtirish  axborot  tizimlari  o‘zining  soddaligi  va  keng 
qamrovligi  tufayli  ixtiyoriy  tashkiliy  bo‘g‘in  xodimlari  tomonidan  faol 
ishlatiladilar.  Ko‘pincha  ulardan  o‘rta  maxsus  ma’lumotga  ega  bo‘lgan  kichik 
mutaxassislar,  buxgalterlar,  kotibalar  va  hattoki  yuqori  malakaga  ega  bo‘lgan 
mutaxassislar foydalanadilar. Asosiy maqsad – ma’lumotlarni qayta ishlash, ish 
yuritish  samaradorligini  oshirish  va  axborotlarni  qayd  qilish,  ularni  izlash, 
so‘rovlar  bo‘yicha  muayyan  shakllar  yoki  jadval  ko‘rinishidagi  hisobotlarni 
tayyorlashni tezlashtirishdir. 
Ofisni  avtomatlashtirish  axborot  tizimlari  axborot  xizmati  ko‘rsatish  sohalari 
xodimlarini  xaridorlar,  buyurtmachilar,  iste’molchilar  bilan  aloqani  o‘rnatish 
imkonini  yaratadi.  Ularning  faoliyati  asosan  hujjatlar  yuritish,  kommunikatsiyani 
boshqarish, reja-jadvallar ishlab chiqishni qamrab oladi. Bunday tizimlar quyidagi 
funksiyalarni bajaradilar: 
•     turli matn protsessorlari asosida kompyuterda matnlarni qayta ishlash; 
•     yuqori sifatli bosma mahsulotlarni ishlab chiqish; 
•     hujjatlarni arxivlash; 
•          elektron  kalendarlar  va  ish  yuritishga  doir  ma’lumotlarni  elektron  yozuv 
daftarchasida saqlash; 
•     elektron va  audiopochta; 
•     video- va telekonferensiyalar. 
Bilimlarni  qayta  ishlash  axborot  tizimlari,  shu  jumladan,  ekspert  tizimlar 
muhandislar,  huquqshunoslar,  olimlar  uchun  yangi  mahsulot  yaratishda 
foydalaniladigan  zarur  bilimlarni    qamrab  oladilar.  Ularning  vazifasi  yangi 
axborot  va  yangi  bilimlarni  yaratishdir.  Masalan,  muhandislik  va  ilmiy 

---

 
47 
loyihalashning  ixtisoslashtirilgan  ishchi  stansiyasi  yuqori  darajadagi  sifat 
talablariga  javob  beradigan  texnik  ishlanmalarni  yaratish  uchun  imkoniyat 
yaratadi.