Informatsion sistemalar

Multimedia. «Multimedia» so‘zini o‘zbek tiliga o‘girganimizda «ko‘p muhit» degan ma’noni anglatadi.


Multimedia - maxsus texnologiya bo‘lib, u kompyuter texnik vositalari va dasturli ta’minoti yordamida rasmlar va matndan iborat axborotni tovushli va harakatdagi shakllardan iborat axborot bilan birlashtirish imkonini beradi.

Multimedia uchun dasturlar, texnik vositalar ishlab chiqish mustaqil yo‘nalish bo‘lib, undan foydalanuvchi tasavvurida multimedia texnalogiyasini multimedia axborotlaridan bevosita foydalana olish imkonini beradigan apparatli vositalar; multimedia axborotlarini ishlata oladigan dasturlar va multimedia axborotlarini tashuvchi texnik vositalar tashkil etadi.

Kompyuterni multimedialik deb hisoblash uchun u ma’lum bir texnik vositalar va dasturlarni o‘z ichiga olmog‘i lozim.
Bugungi kunda multimedia dasturlari bozorini o‘rganish bo‘yicha Xalqaro Kengash tuzilgan bo‘lib, uning ko‘rsatmasi bo‘yicha multimedia va uning dasturlari normal ishlashi uchun kompyuter kamida quyidagi xususiyatlarga ega bo‘lishi lozim:
- rusumi 486DX va ishlash chastotasi 25 MGs ;
- tezkor xotirasi 4 Mb va doimiy xotirasi 160 Mb;
- monitor ekrani 640 x 480 pikselli va 65536 xil rangni ko‘rsata oladigan;
- tovush platasi va ovoz kuchaytirgichlar;
- kompakt lazerli disklardan multimedia informasiyasini o‘qiy ola­di­gan qurilma.
Multimedia informasiyasini saqlash va tashish uchun maxsus vositalar - kompakt disklar (CD - Compact Disk) ishlatiladi. CD lar xotirasi kamida 650 Mb bo‘lib, uni o‘qiydigan qurilma CD-ROM (Compact Disk Read-Only Memory) yozishga mo‘ljallangan qurilmani CD-RW deb yuritiladi va tashqi xotiradagi informasiyani ichki xotira (doimiy yoki vaqtincha) ga kiritish uchun ishlatiladi.
CD-ROM larda ma’lumotlarni o‘qib olish tezligi unda diskni aylantiradigan qurilmaga bog‘liq bo‘lib, bugungi kunda belgilangan minimum xususiyatlardan 4, 6, 24, 48, ...,128 marta tez ishlaydigan qurilmalar mavjud. Shunga ko‘ra, 4 marta (belgilanishi 4 x CD (Quadro)), 6 marta (6 x CD), 24 marta (24 x CD) va h.k. tez ishlovchi CD-ROM deb yuritiladi.
CD lar o‘z vazifasiga ko‘ra disketalar, magnit tasmalariga o‘xshaydi, ammo undan informasiyani o‘qib olish tezligi yuqoriligi bilan farq qiladi.Ular shaklan uy magnitofonida ishlatiladigan CD ga o‘xshaydi, ammo birini ikkinchisi bilan almashtirib bo‘lmaydi. CD larni ba’zan «lazerli disklar» deb ham ataydilar va ularga axborotni maxsus ishlab chiqarish sharoitidagina yozish mumkin bo‘lib, ularni kompyuterlarda ishlatishda guyo vinchester yoki disketa bilan ishlayotgandek ishlanaveradi, faqat unga biror nom berilishi lozim (masa­lan, E:, D:).
CD larda turli xil informasiyalar bo‘lib, ularni maxsus bir yagona yo‘nalishga ega deb bo‘lmaydi. Unda turli fan darsliklarining elektron versiyasi, o‘quv dasturlari, turli o‘quv pedagogik va amaliy dasturlar, musiqalar, multfilmlar, o‘yinlar ham bo‘lishi mumkin.

Savollar

1. 
   A
   ?
   gar kompyuterlar tarmoqqa birlashtirilmasa, ular qanday usulda axborot almashinadi?
   
2. 
   Norton Commander yordamida o‘zaro maxsus kabelda birlashtirilgan kompyuterlarda axborot almashuvini tashkil etish mumkin. Buni tarmoq deb atasa bo‘ladimi? Javobingizni izohlang.
   
3. 
   Ma’lumotlarning to‘kisligi deganda nimani tushunasiz? Uni saqlashda tarmoqda qanday ishlar bajariladi?