Informatika va programmalash

ILOVA

Turbo-Paskal muhitida ishlash. Tahrir rejimi

Muhitga kirish. Turbo-Paskal (TP) muhitiga (bu yerda Turbo-Paskal muhitining 5 – bosqichi ko‘zda tutiladi) kirish uchun SHEHM kataloglari orasida TURBO.EXE faylini o‘z ichiga olgan katalogni topish kerak. Bu katalogda TURBO.EXE faylidan tashqari TURBO.TPL (translator kutubxonasi), TURBO.HLP (ma’lumotlar xizmati kutubxonasi) va SHEHM grafik imkoniyatidan foydalanuvchi programmalar tuziladigan bo‘lsa, GRAPH.TPU fayli va grafika drayveri (masalan, EGA.BGI) bo‘lishi zarur. Tasavvur qilaylik, bunday katalog S nomli diskda TPAS_55 nomi bilan aniqlangan bo‘lsin, u holda TP muhitiga kirish uchun quyidagi buyruqni beramiz: C:\TPAS_55\TURBO.EXE.
Bu buyruq berilgandan keyin ekranda TP muhitiga kirganlikni bildiruvchi (tasvir) ko‘rinish paydo bo‘ladi:

File Edit Run Compile Options Debug Break/watch

Line 1 Col 1 Insert Indent Unindent C:NONAME.PAS

F1-Help F5-Zoom F6-Switch F7-Trace F8-Step F9-Make F10-Menu

Ekranning birinchi satrida TP muhitining ish rejimlari menusi-asosiy menu joylashadi, eng pastki satrda esa ayrim funksional klavishlarga biriktirilgan funksiyalar (vazifalar) ko‘rsatiladi. Ekranning qolgan qismi (birinchi va oxirgi satrdan tashqari) tahrir rejimi uchun ajratilib - tahrir oynasi deb ataladi.

TP muhitidagi barcha boshqaruv ketma-ket paydo bo‘luvchi menular orqali amalga oshiriladi. Menu ayni vaqtda muhitning qaysidir holatini fiksirlaydi va bu holatdan boshqasiga o‘tishning bir qancha alternativ yo‘llarini taklif qiladi. Har bir konkret menu kichkina matn oynadan iborat bo‘lib, u ekranda mavjud tasvir ustida paydo bo‘ladi. Matn oynasida har bir satr alternativ yo‘lni bildiradi va opsiya deb ataladi.
TP muhitida boshqaruvni amalga oshirishda quyidagi qoidalarga amal qilish kerak:
- tahrir rejimidan asosiy menuga qaytish F10 yoki Esc tugmalarini bosish orqali amalga oshiriladi;
- menuda tanlangan opsiya yorqin to‘rtburchak bilan ajralib turadi. Bu opsiyadan ikkinchi opsiyaga o‘tish kursorni boshqarish tugmalari (®, ­, ¬, ¯) yordamida o‘tiladi;
- yoritilgan opsiyani tanlash uchun "Enter" tugmalarini bosish kerak. Bir pog‘ona yuqori menuga qaytish uchun Esc tugmalarini bosish zarur;
- opsiyalarning bir qismi parametr-opsiyalar bo‘lib, ularda TP sistemasining ayrim rejimlariga mos keluvchi parametrlar aniqlanadi. Odatda bu opsiyalarda oldindan kelishilgan qiymatlar turadi.
Agar opsiya-parametr qiymatini o‘zgartirish kerak bo‘lsa, bu opsiya tanlanib "Enter" bosiladi va o‘zgartirish amalga oshiriladi.
- tahrir rejimidan asosiy menuning ixtiyoriy opsiyasiga Alt- tugmalar kombinatsiyasini bosish orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘tish mumkin, bu yerda - o‘tish kerak bo‘lgan opsiya nomining bosh harfi. Masalan, Compile rejimiga o‘tish uchun Alt-C ni bosish kerak (bu yerda - belgisi ikkita tugma bir vaqtda bosilishi kerakligini bildiradi);
- tahrir rejimidan ayrim, juda muhim opsiyalarga ma’lum bir tugmalar yoki tugmalar kombinatsiyasini bosish orqali o‘tish mumkin. Masalan, F2 bosilsa, tahrir qilinayotgan fayl xotiraga saqlab qolish (Save) rejimiga o‘tilib, fayl diskka yoziladi va tahrir rejimiga qaytiladi.
TP muhitida programma matnini terish va programmani ishga tushirish uchun kerak bo‘ladigan eng asosiy rejimlar va amallar haqida qisqacha ma’lumot beramiz.