«informatika va axborot texnologiyalari»

a) milliy axborot — hisoblash tarmog’i:
b) EHMni matematik va dasturiy ta’minlash;
v) shaxsiy kompyuter. 
Axborot texnologiyalarini rivojlantirishning olti ustuvor yo‘nalishlari quyidagilardan 
iborat: 
1. Davlat statistika tizimi, kredit, moliya va bank tizimlari.
2. Elektron ma’lumotlar bazasi.
3. Fan-texnika axboroti (FТA) tarmog’i
4. Тa’lim, kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash, ijtimoiy muhofaza va sog’liqni saqlash 
sohalari axborot tizimlari.
5. Ma’lumotlarni uzatish va aloqa tizimlari.
6. Favqulodda holatlarning oldini olish va xabar berishning axborot tizimlari.

---

9 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 30 maydagi ―Kompyuterlashtirishni 
yanada rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish to‘g‘risida‖gi PF-
3080 sonli farmonining 5-bandiga muvofiq O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi 
tashkil etilgan. Keyinchalik ushbu agentlik O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 16 
oktyabrdagi PF-4475-son Farmoniga muvofiq O'zbekiston Respublikasi aloqa, axborotlashtirish 
va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo'mitasiga aylantirildi. Qo'mita faoliyatining 
asosiy vazifalari va yo'nalishlari quyidagilardan iborat:
axborotlashtirish sohasida yagona davlat siyosatining amalga oshirilishini ta'minlash, 
axborot texnologiyalarini rivojlantirishning jahon darajasi, axborotni muhofaza qilish va undan 
foydalanishni 
hisobga 
olgan 
holda, 
zamonaviy 
axborot 
va 
telekommunikatsiya 
texnologiyalarini joriy qilish bo'yicha kompleks milliy dasturlarni ishlab chiqish va amalga 
oshirish;
axborot resurslari, axborot tizimlari va tarmoqlari, dasturiy mahsulotlar va xizmatlar, 
ularni ta'minlash va himoyalash vositalari bozorini jadal rivojlantirish uchun qulay sharoitlarni 
yaratishga qaratilgan umumqabul qilingan xalqaro normalar va standartlarga muvofiq aloqa, 
axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari sohasida qonun hujjatlari va 
normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish bo'yicha takliflar ishlab chiqish;
aloqa, axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari sohasini rivojlantirish va samarali 
ishlashining, shu jumladan xalqaro va tarmoq standartlari, mamlakat iqtisodiyotining 
tarmoqlari va sohalarini axborotlashtirish darajasini baholash mezonlari va indikatorlari 
tizimini joriy qilish, shuningdek telekommunikatsiyalar sohasida faoliyatni litsenziyalash 
mexanizmlari orqali davlat boshqaruvi va nazoratini amalga oshirish va boshqalar. 
Maqsadli dasturlar va ustuvor izlanishlar kiritilgan ko‘pgina axborot tizimlari loyihalash 
va amalga oshirish bosqichida turibdi. Bunday tizimlarga soliq organlari, Vazirlar Mahkamasi, 
Markaziy bank, Тashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki, Тashqi ishlar vazirligi, Makroiqtisodiyot 
va statistika vazirligi, Davlat mulk qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi va boshqalarning 
kompyuter tizimlarini kiritish mumkin. Bir qator yirik loyihalar, jumladan, Тashqi iqtisodiy 
faoliyatni axborot bilan ta‘minlashning yagona avtomatlashtirilgan davlat tizimi, Fan-texnika 
axborotining respublika tarmog‘i, Aholi bandligi xizmatining kompyuter tizimi, Ichki ishlar 
organlarining yagona axborot tizimi, Adliya vazirligining axborot tizimi va boshqalar ishlab 
chiqilmoqda. 
Тexnologiyani tashkil etuvchi tizim jarayonlarida va ular orasidagi axborot almashinuvini 
tashkil etishda kompyuterlardan foydalanish mazkur texnologiyani samaradorligini oshiradi. Bu 
texnologiyaga kompyuterni qo‘llash uchun mazkur texnologiyada axborotlar almashinuvini,
jarayonlar tizimini boshqarishning axborot ta‘minotini tahlil etish zarur. Shularga qarab bu 
texnologiyaning unga mos axborotli modeli tuziladi. Ushbu modelda texnologiyaning bajarilishi 
jarayonida yuz beradigan hamma axborot almashinuvlari, axborotlar ustida bajariladigan 
amallar, axborot manbalari va jarayonda qatnashadiganlarning imkoniyatlari to‘liq aks etdiriladi. 
Bu modelning algoritmini tuzib shu asosda texnologiyani bajaruvchi dastur tuziladi. 
Тexnologiyaning ana shu dasturli variantini yangi axborot texnologiyasi deb yuritiladi. 
Shunday qilib, axborotlarni qabul qilish, qayta ishlash va yangi axborotni yaratish bilan 
shugullanuvchi texnologiyalarni kompyuter asosida joriy etish yangi axborot texnologiyalarini 
vujudga keltiradi. Axborot texnologiyasida markaziy o‘rinda kompyuter turadi. U axborotlarni 
qayta ishlash uchun texnik vosita bo‘ladi. 
Har bir o‘qimishli inson asosiy fanlarning asosini bilganidek axborot texnologiyasining 
asosini ham bilishi kerak.
Zamonaviy mutaxassis quyidagi narsalardan xabardor bo‘lishi va amaliy ishlarda ulardan 
foydalanish yo‘llarini bilishlari kerak: 
-
Dasturiy va texnik vositalarning asosiy ishlash tamoyillari va kompyuter tizimlarida 
berilganlarni tashkil qilish yullarini; 
-
Shaxsiy kompyuterda ishlashni; 
-
Zamonaviy axborot texnologiyasining asosiy elementlarini, matnli hujjatlarni qayta 

---

10 
ishlashni, ma‘lumotlar jamg‘armasi bilan ishlashning tamoyillarini; 
-
Hozirgi jamiyatda turli sohalarda kompyuterni qo‘llash yo‘nalishlarini. 
Mamlakatimiz rivojlangan davlatlar qatoridan mustahkam o‘rin egallashi uchun zamonaviy 
axborot (kompyuter) texnologiyalarini hayotimizning barcha jabxalariga keng joriy etish zarur. 
Buning uchun, birinchidan, zamonaviy axborot texnologiyalarini rivojlantirish, davlat 
muassasalari va xo‘jalik sub‘ektlari, muassasa va tashkilotlar, xususiy shaxslar uchun axborot 
xizmatini yo‘lga qo‘yish. Ikkinchidan, ilm, fan, ta‘lim, texnika, iqtisodiyot, ijtimoiy, xalq 
xo‘jaligi va uni boshqarish sohalarida axborot tizimlarini shakllantirish. Uchinchidan, 
respublikaning jahon axborot tizimlari va xalqaro tarmoqlarga ulanishini ta‘minlash kerak. 
Axborotlashtirish jarayonlarini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlaridan biri ushbu 
jarayonlarning huquqiy-me‘yoriy asoslarini takomillashtirishdir. Bugungi kunga kelib ushbu 
yo‘nalishda ham salmoqli ishlar amalga oshirildi, jumladan, O‘zbekiston Respublikasining