«informatika va axborot texnologiyalari»

ACCESS 
- 
katta hajmdagi ma‘lumotlar bazalari bilan ishlashni ta‘minlovchi dasturiy tizim; 
Outlook – 
pochta aloqasini ta‘minlovchi, uchrashuvlarni va yig`ilishlarni rejalashtiruvchi va 
aloqadagi shaxslarning ro‘yxatini yurituvchi dastur; 
Publisher 
- 
hujjatlarni nashrga tayyorlovchi dasturiy tizim; 
FrontPage 
– Web-sahifalarni tayyorlashda ishlatiladigan dastur. 
OFFICE 
paketi qudratli ma‘lumot beruvchi - ko‘mak tizimiga ega bo‘lib, u ixtiyoriy vaziyat 
va jarayonda foydali maslahat va kursatmalarni berib borishga qodir. 
3. Matn muharrirlari. Microsoft Word dasturiy tizimi
Тahrirlovchi dasturlar 2 ta guruhga bo‘linadi: 
-
operatsion tizimda mavjud ichki tahrirlovchi dasturlar; 
-
operatsion tizimdan tashqi tahrirlovchi (protsessor) dasturlar. Hozirda barcha 
foydalanuvchilar Windows operatsion tizimida ishlashlari munosabati bilan quyida 
undagi mavjud ichki va tashkd muharrirlarni keltiramiz. 
Ichki muharrirga misol sifatida 
WordPad 
ni keltirishimiz mumkin. Bunday muharrirlarning 
tahrirlash imkoniyatlari yetarlicha bo‘lmagani uchun ulardan odatda oddiy xatlarni va turli 
hujjatlar matnini tayyorlashda foydalaniladi. 
Тashqi muharrirlarga misol sifatida hozirda eng ko‘p tarqalgan 
Word 
tahrirlovchisini (bunda 
albatta, nisbatan sekin xisoblangan 
Leksikon, FOTON, Chiwriter 
va boshqalarni ham unutish 
kerak emas) keltirishimiz mumkin. Albatta, bu tahrirlovchi o‘zining imkoniyatlari jihatidan 
boshkalaridan ancha ustun turadi. Uning inglizcha va ruscha versiyalari mavjud bo‘lib, u doimo 
rivojlanib boradi. Uning yangi versiyalari paydo bo‘lmoqda. Avval u MS Word 6.0 nomi bilan 
(Windows 3.X uchun) atalgan bo‘lsa, hozirda MS Word 2010 nomi bilan ishlatiladi, shuningdek 
Windows 95 da Word 7, Windows 98 da esa Word 97, Windows 2000da Word 2000, Windows 
XPda Word XP, Word 2003 deb ataladi. Тashqi muharrirlar (protsessorlar) formatlash 
imkoniyatiga ega. Ichki muharrirlarda bunday imkoniyat yo‘q. 
Word 
oddiy rejimda ishlashi bilan birga, ikkinchi tomondan cheksiz imkoniyatlarga ega. U 
soni jihatdan turli xildagi shriftlar bilan ishlash, shu jumladan, milliy shriftlarni ham qo‘llab-
quvvatlash imkoniyatiga ega. Hozircha ingliz, rus hamda xorijiy tillarda yozilgan jumlalarni 
orfografik va semantik xatolarini avtomatik ravishda tuzata olishi, matnlarni istalgan ko‘rinishda 
va o‘lchamda chiqarishi, matnlar bilan ishlashi tez amalga oshirishi, texnikaviy matnlardagi 
formulalar bilan ishlashning osonligi va yana juda ko‘p boshqa jihatlari bilan boshqa matn 
muharrirlaridan farq qiladi. Uning yana muhim bir xususiyati, agarda turli jadvallar, 
diagrammalar va grafiklar matnda ishlanishi talab qilinsa, boshqa amaliy dasturlardan 
foydalanish (OLE - Object Linking and Embedding texnologiyasi) imkoniyatini beradi, masalan: 
•
elektron jadvallardan Lotus 1, 2, 3, Excel; 
•
grafik muharrirlardan Corel Draw, Paint Brush; 
•
taqdimot uchun foydalaniladigan Power Point; 

---

79 
•
ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimlari yordamida ma‘lumotlar bazasidan
(Access, Visual Fox Pro va shu kabilar asosida) foydalanib, ularda olingan
ob‘ektlarni tayyorlangan hujjatlar tarkibiga kiritish mumkin. 
Хullas, Word ning imkoniyatlari kengayib borib, hozirda u ajoyib chop etuvchi dasturiy tizim 
tarzida shakllandi, desak yanglishmaymiz. Shuni aytish lozimki,