Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

 

Paskal  tilida  ma'lumotlarning  quyidagi    toifalari  mavjud:  Ma'lumotlarning 

toifalari  ikki  xil  bo’ladi  oddiy  skalyar  va  murakkab.  Skalyar  toifa  uz  navbatida 

o’zgaruvchi va standart toifalarga bo’linadi.  

O’zgaruvchi  toifaga  qayd  qilingan  va  chegaralangan  toifalar  kirsa,  standart 

toifaga  butun  –  INTEGER,  haqiqiy  –  REAL,  manti-kiy  –  BOOLEAN,  belgili  – 

CHAR toifalar kiradi. Murakkab toifalarga ega tuplamlar, massivlar, yozuvlar, fayllar, 

belgilar katori kabi toifalar kiradi. 

INTEGER – butun turdagi ma'lumotlar faqat butun sonlarni  qabul qiladi. Ular 

Paskal tilida quyidagicha ifodalanadi: 7,10,89 va h.k. 

REAL  –  haqiqiy  turidagi  ma'lumotlar  haqiqiy  sonlarni  qabul  qiladi  va  2  xil 

ko’rinishda bo’ladi: 

A)kuzgalmas nuktali haqiqiy sonlar (3.56, 0.88, 150.45) 

B)kuzgaluvchan nuktali haqiqiy sonlar (0.546q546E-3, 96.78*102q96.78E2 va h.k.) 

CHAR  –  belgi  turidagi  ma'lumotlar  qiymat  sifatida  barcha  belgilarni  qabul 

qiladi. Bu ma'lumotlar apostrof ichiga olib yeziladi. Masalan (F,A,R.5,8 va h.k.) 

BOOLEAN – mantiki turdagi ma'lumotlar. Bu nom ingliz matematigi Jorj Bo’l 

sharafiga  shunday  deb  ataladi  va  shu  turdagi  o’zgaruvchilar  faqat  2  ta  qiymat  qabul 

qiladi  TRUE  yeki  FALSE.  Bu  ma'lumotlar  ustida  solishtirish  amallari  (>,<,q,q,q>), 

mantikiy  ko’paytirish  AND,  mantikiy  kushish  OR  va  mantikiy  inkor  qilish  NOT 

amallarini bajarish mumkin. 

Biz  shu  vaqtgacha  dasturlarda  ma'lumotlarning  standart  toifalari  bilan  ishlab 

keldik.  Bu  toifalardagi  qiymatlar  diapazoni  Paskal  tomonidan  belgilanadi. 

Ma'lumotlarning  toifasi  shu  toifadagi  kattaliklarning  qabul  qilishi  mumkin  bo’lgan 

qiymatlar  tuplamini  belgilaydi.  Ma'lumotlarning  toifasii  belgilash  uz  toifadagi 

kattaliklar ustida bajariladigan amallarni ham belgilaydi.  

(Masalan,  haqiqiy    toifadagi  kattaliklar  ustida  kushish  kushish,  ayirish,