Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

 

 

 

PROCEDURE F(q1:T1, q2:T2,....,var q3:T3); 

(podprogramma va parametrlarni tasvirlash); 

  BEGIN  

                 P1; 

                 P2; 

                 .... 

  END; 

 

bu yerda F-protsedura nomi; qi-formal parametrlar nomi; Ti- parametrlar tipi; Pi- 

qism dastur tanasini operatorlari. 

Protseduraga murojaat qilish F(b1,b2,.......); ko’rinishda bo’ladi.  

F- podprogramma nomi, b1,b2,....- faktik parametrlar nomi. 

 

 

Misol:  Quyidagi funktsiyani hisoblashda protsedura qism dasturidan foydalanib 

dastur tuzing. 

Z=(Sh

2

a+Sh(a-b))/(Sha+



 Sh(a

2

-b

2

)  ;       Shx=(e

x

-e

-x

)/2. 

 

 

Dastur:         PROGRAM  FSN(INPUT,OUTPUT); 

                    VAR  A,B,Z,T1,T2,T3: REAL; 

PROCEDURE  SH(X:REAL; VAR R: REAL); 

   BEGIN 

            R:=(EXP(X)-EXP(-X))/2; 

   END;  

   BEGIN  

              READ(A,B);               

 

 

SH (A,T1); 

               

 SH (A-B,T2);          

 

SH (A*A-B*B,T3); 

            Z:=(T1*T1*+T2)/(T1+SQR(T3)); 

      WRITE(‘Z=’;Z); 

       END. 

Protsedurani 

ishlatishda 

qayd 

qilingan 

cheklanishlarni 

yukotish 

va 

uniumumiylashtirish  maqsadida  parametrli  protseduralarni,  ya'ni  protsedurada  soxta 

parametrlarni ishlatish maqsadga muvofiq. 

---

Haqiqiy  parametrlar  (kattaliklar)  o’z  qiymatini  soxta  parametrlarga  uzata 

oladigan  va  soxta  qiymatini  o’zlashtira  oladigan  parametrlardir.  Haqiqiy  parametrlar 

sifatida o’zgarmaslar, o’zgaruvchilar va ifodalarini ishlatish mumkin. 

Asosiy  dasturda  protsedura  operatori  bajarilganda  protseduraning  nomi  orqali 

protseduraga  murojaat  qilinadi,  so’ngra  protsedura  sarlavhaqida  ko’rsatilgan  soxta 

parametrlar  haqiqiy  parametrlar  qiymatlarini  o’zlashtirib  protsedura  tanasi  bajariladi. 

Shuning uchun soxta va haqiqiy parametrlar soni, kelish tartibi va toifasi o ‘zaro mos 

kelishi kerak . 

Protsedura  tanasi  bajarilgandan  so’ng  boshqaruv  asosiy  dasturning  protsedura 

operatoridan keyingi operatoriga uzatiladi.  

Soxta  parametrlar  uz  navbatida  qiymat  va  o’zgaruvchi  parametrlarga  bo’linadi. 

Qiymat  parametrlar  haqiqiy  parametr  qiymatini  o’zlashtirishi  mumkin,  lekin  uz 

qiymatini  asosiy  dasturga  uzata  olmaydigan  parametrlardir.  Ularning  qiymati  faqat 

protsedurada  ishlatiladi.  O’zgaruvchi  parametrlar  haqiqiy  parametrlar  qiymatini 

o’zlashtirishi  va  o’z  qiymatini  haqiqiy  parametrga  uzatishi  mumkin.  Sarlavhada 

o’zgaruvchi parametrlar VAR xizmatchi so’zidan keyin yoziladi.