Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

Birinchi yo’nalish operasion tizimlarning murakkablashuvi. Zamonaviy OTlar, 

masalan, Windows 95 yoki OS/2 Warp dasturlarni ulkan turkumga aylantirmoqda, ular 

ba'zan diskda dasturdan ham ko’p urin egallamoqda. 

 

Ikkinchi yo’nalish  ekranda takdim etilish usulidan qat'iy nazar turli ob'ektlarni 

(dasturiy  modullar  yoki  ma'lumotlar  bloklarni)  kompyuterda  monipulyasiya  qilishga 

imkon 

beruvchi 

operasion 

tizimlarni 

yaratishning 

ob'ektli-yunaltirilgan 

texnologiyalarni yaratishdir. 

 

Uchinchi  yo’nalish  shu  dalil  bilan  bog’liqki,  operasion    tizimlar  va  dasturiy 

ta'minot  kompyuterlarning  apparat  kismidagi    arxetektura  karorlarini  doimo  aks 

ettiradi. 

Grafik  operasion  tizimlar  va  grafik  qobiqlar.  Operasion  tizimlar  qobiqlari  Bu 

odatda  foydalanuvchi  ishini  ancha  yengillashtiradigan  va  unga  bir  qator  qo’shimcha 

servis  xizmatlarni  taqdim  etadigan,  operasion    tizim  ustidan  turadigan  ustkurmadir. 

Operasion tizim qobiqlari quyidagilarni ta'minlaydi: 



  Disk joriy katalog yoki kompyuterning barcha disklarida  faylni yaratish,  qayta 

nomlash, nusxasini olish, jo’natish, chiqarib tashlash va tezkor izlash; 



  Kataloglarni tekshirib ko’rish, yaratish va qiyoslash; 



  Matnli faylllarni tekshirib ko’rish, yaratish va tahrir qilish; 



  Arxiv  fayllarni  arxivasiyalash,  yangilash  va  qayta  arxivasiyalash  hamda 

arxivlarni tekshirib ko’rish; 



  Kataloglarni sinxronlashtirish, fayllarni parchalash va qo’shish; 



  izchil va parallel portlar orqali ikki kompyuter aloqasini qo’llab-quvvatlash; 



  disketlarni  shaklga  solish va  nusxa  olish,  qattiq disketlar uchun disket  belgilari 

va tom belgilarini almashtirish, shuningdek, disketlarni nozarur fayllardan tozalash; 



  dasturlarni tayyorlab chiqarish (dasturlarni asosiy xotiraga yo’llash). 

 

DOS    Navigator  qobig’i  NC  boshlangich  goyasidan  tuliq  nusxa  oladi,  faqat 

qo’shimcha vazifalarga ega. U ko’plap miqdordagi arxivatorlar bilan  ishlashni  qo’llab 

-  quvvatlaydi,  turli  turdagi  fayllarni  rangli  berish  imkonini  beradi,  modem  orqali 

kompyuterlararo aloqa uchun ancha qulay vositalarga ega.Microsoft Internet Explorer-

Internet  servirlari  bilan  aloqa  uchun  grafik  qobiq,  Netscape  Navigator  esa-muqobil 

extimoliy, ancha qulay variantdir. 

         Windows-Dash  for    Windows,  Dash  Boash  for  Windows  95,  Desk    Bar  95  for 

Windows  uchun grafik qobiqlar foydalanuvchiga  dasturlarni  tayyorlab chiqarish  va  

xujjatlarni    chaqirib  olish  uchun    menyu  yaratish,  shuningdek,  tizimli  zahiralardan  

foydalanishni nazorat qilishga imkon beradi. Sher va Rar  qobiqlari  MSDOS  muhitida 

fayllarni  siklik  holga  keltirishni  boshqarish  (arxivlashtirish)  va  ochish  uchun  

mo’ljallangan.Win  Rar va  Win Zip qobiqlari  grafik  muhitida fayllarni  siklik  holda  

keltirishni boshqarish (arxivlashtirish) va ochish uchun  mo’ljallangan. Norton  Utilitis, 

NDOS,  Norton  Desktor  for  Windows  qobiqlari  fayllarni  boshqarish  uchun  

mo’ljallangan.  Norton  Commander  5.0  qobigidagi  panellarning  quyidagi  sakkiz  turi 

farqlanadi: 

1. Faylli panel - unda berilgan disk tarkibini tasvirlaydi; 

---

 

2. Topilgan fayllar paneli - Norton Commander File Finder (NCFF) utilitalari 

yoki  foydalanuvchi  tomonidan  diskni  tozalashdan  chiqarib  tashlashga  mo’ljallangan 

fayllarni saqlash; 

 

3.  Tuzilmali  panel  -  unda  grafiksimon  kurinishda  berilgan  diskdagi  katologlar 

daraxti tasvirlanadi; 

 

4. Axborot paneli - unda kompyuterning operativ xotirasi haqida va undagi disk 

hamda joriy katalog haqida ma'lumotnoma axboroti bo’ladi; 

 

5. Muqobil axborot paneli - unda fayllar va tanlangan diskning birinchi kichik 

katologi xakida qo’ushimcha ma'lumotlar beriladi; 

 

6.  Tezkor  ko’rinishdagi  panel  -  unda  matnli  fayl  tarkibi  yoki  kichik  katalog 

haqidagi  

ma'lumotlar aks ettiriladi; 

 

7. Arxiv paneli - unda arxivli panel tarkibi ko’rsatiladi; 

 

8.  Bog’lovchi  fayl  -  u  boshqa  shaxsiy  kompyuterlarga  o’rnatilgan  fayllar  va 

kichik disk kataloglari ro’yxatini o’zida saqlaydi.