Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

 
 
Pascal dasturlashtirish tili 
Pascal  dasturlashtirish  tili N.  Virt (SHveytsariya  Informatika  instituti  professori)  tomonidan  1968 
yilda  yaratilgan.  1992  yilda  Borland  firmasi  Pascal  tilining  ShEHMdagi  MS-DOSda  amal  g‘iluvchi 
Turbo-Pascal  dasturlashtirish  paketlarini  chiqardi.  TP  juda  keng  tarqaldi  va  dasturlashtirish  tarixida 
foydalanuvchilar  sonining  oshish  sur‗ati  bo‘yicha  bu  tilga  teng  keladigani  yo‘q.  Buni  Pascal  tilida 
algoritmlarning  fundamental  va  eng  muhim  kontseptsiyalarining  oydin  va  tushunishga  oson  shaklda 
berilganligi  bilan  tushintirish  mumkin.  Programma  tuzish  paytida  programma  tuzuvchi  uning  ixtiyoriga 
dasturlashtirish tili tomonidan beriladigan kategoriyalar bilan fikr yuritadi.  
Pascal tilini yaratishda ikki maqsad nazarda tutilgan: 
- 
tushinarli  va  tabiiy  ravishda  ifodalangan  bir  kator  fundamental  tushunchalarga  asoslangan 
dasturlashtirishni rgatishga qulay bo‘lgan tizimli  predmet sifatida yaratish; 
- 
mavjud bo‘lgan hisoblash mashinalarida tilni ishlatishning ishonchliligi va samaradorligi. 
Pascal dasturlashtirish tili eng muhim ikkita tamoyilga asoslangan: 
-  strukturali  dasturlashtirish  tamoyili  (unga  klassik  strukturali  dasturlashtirishning  asosiy  boshqaruvchi 
strukturalarini amalga oshirish vositalari kiradi); 
-  berilganlarni  tashqil  qilishning  strukturali  tamoyili  (u  K.  Xoar  tomonidan  taklif  etilgan  strukturali 
turlarning  to‘liq  to‘plamini  oddiy  o‘zgaruvchilar,  massivlar,  ketma-ket  fayllar,  yozuvlar,  variantli 
yozuvlar, ko‘rsatkichlar va undan berilganning yangi turlarini yaratishning taraqqiy topgan vositalarni o‘z 
ichiga oladi); 
Pascal  dasturlashtirish  tili,  zamonaviy  dasturlashtirishda  muhim  ahamiyatga  ega  bo‘lgan, 
programmalarning  to‘g‘riligini  isbotlovchi  analitik  usullarning  taraqqiy  topishida  katta  rol  uynadi.  U 
xozirgi  kungacha  dasturlashtirishning  to‘g‘riligini  isbotlashga  imkon  beradigan  dasturlashtirish 
sistemalariga ega bo‘lgan yagona tildir.  
Pascal  dasturlashtirish  tili,  programmaning  qismlari  yoki  butun  programma  to‘g‘risida  turli  xil 
mulohazalarni  isbotlashni  ta‗minlaydigan,  yaxshi  matematik  apparatga  asoslangan.  K.  Xoarning 
aksiomatik  sistemalari  yordamida  ifodalanadi.  Programmalarni  ishlashini  "sozlash"ning  eski  usullari 
o‘rniga,  xozirgi  paytda  paydo  bo‘layotgan  programmalarning  to‘g‘riligini  tekshiradigan  avtomatik 
sistemalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.  
Albatta,  hamma  o‘zgaruvchilarni  tasvirlashni  talab  qilinishi  ortiqcha  bo‘lib  ko‘rinishi  mumkin, 
lekin programma yozish osonligiga qaraganda, uning ishonchli bo‘lishi muhimroqdir.  
1982  yil  A.  Eddiman  rahbarligidagi  ishchi  guruh  tomonidan  Pascal  dasturlashtirish  tilining 
Britaniya standarti yaratildi, u bugungi kunda xalqaro standartga ham aylandi.