Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

Windows NT tizimiga asoslangan Windows amalioyti uchun 
tizimlar turlari (versiyalari). 
 
Windows  NT  amaliyot  tizimi    hozirgi  Windows  ATining  versiyalari  uchun 
asos  hisoblanadi,  ularni  tarmoqdagi  ikkita  kompyuter  va  ishchi  stansiyalarida 

---

29 
 
ishlatish  mumkin,  bundan  faqat  Windows  2000  amaliyot  tizimi  mustasno  (2-
jadval)
4
.  
3-jadval. WindowsNT bazasidagi Windows versiyalari.  
Ishlab 
chiqarilgan 
yili
 
Versiyasi 
 
Versiya haqida 
 
2000 
 Windows 
2000 
 Uyali 
kompyuterlarda 
foydalanish 
uchun 
moljallanmagan 
2001 
     Windows 
ХР 
Uyali kompyuterlarda foydalanish 
1995 
     Windows 
Vista 
Yangi foydalanuvchi interfeysi 
1998 
     Windows 7 Funktsionallik va samaradorlikka urg‘u berilgan  
2000 
     Windows 8 Yangi grafik interfeys 
 
Windows NT kompyuter olamida keng tarqalgan amaliyot tizimiga aylandi. 
Hozirgi  kunda  butun  dunyoda  Windows  NTning  noutbuklarda,  shaxsiy 
kompyuterlarda,  serverlarda  va    Xbox  konsollarida  turli  original  versiyalarini 
uchratish mumkin. 
Windows  2000  amaliyot  tizimi.  Windows  2000  AT    Windows  98  ATning 
bir  qancha  foydali  sifatlarini  qabul  qilgan,  masalan,  ―ulan  va  o‘yna‖ 
texnologiyasini qo‘llab quvvatlash. Ushbu amaliyot tizimi bir qancha versiyalarda 
taqdim  etilgan.  Ulardan  biri    ishchi  stansiyalar  uchun  bo‘lib,  u  yerda  serverlar 
uchun bir qancha versiyalar ishlab chiqilgan.   
Windows XP. 2001 yilning avgust oyida taqdim etilgan. Windows ATining 
eng  ommaviy  versiyasi  bo‘lib,  Windows  XP  birinchi  martta  Windows  NT  5.1 
ko‘rinishida  taqdim  etilgan  va  Windows  NT  5.2  amaliyot  tizimigacha 
takomillashtirilgan.  
Windows XPning bir qator versiyalari mavjyd bo‘lib, ularning asosiy 2tasi 
foydalanuvchilar o‘rtasida ommaviylashdi:  
-Windows XP Home (uyali kompyuterlarda foydalanish uchun); 
-Windows XP Professional (kompaniyalarda foydalanish uchun). 
Ular  deyarli  bir  xil  bo‘lib,  XP  Professional  Windows  XP  Home  ATga 
qaraganda ma‘lum qo‘shimcha imkoniyatlarga ega.  
Windows  Vista.  2006  yilning  noyabr  oyida  yaratilgan.  Windows  Vista 
(Windows NT 6.0) yuzlab yangi va o‘zgartirilgan funktsiyalarni o‘z ichiga olgan. 
Windows Vistaning yangi funktsiyalaridan biri  Windows Aero va Windows Vista 
nomli  yangilangan  foydalanuvchining  grafik  interfeysidir.  Bundan  tashqari 
BITLOCKER vositasi tavsiya etilgan, ushbu vosita qattiq disklarni shifrlash uchun 
mo‘ljallangan.  Windows  Vista  ATda  mukammallashgan  havfsizlik  ta‘minlangan, 
chunki  Windowsning  avvalgi  versiyalari  aynan  havfsizlik  borasida  ko‘pgina 
tanqidlarga uchragan.  
Windows  7.    Windows  7  (Windows  NT  6.1)  2009  yilning    oktyabr  oyida 
yaratilgan.    Windowsning  boshqa  versiyalaridan  farqli  ravishda  Windows  7da 
                                                 
4
 
Einar Crogh. Introduction to Windows operating system. USA 2015. P-800.
 (p. 21-31) 

---

30 
 
yangi  kiritilgan  funksiyalar  soni  ko،p  emas,  bu  tizim  Windows  Vista  tizimining 
davom  ettirilgan  versiyasi  hisoblanadi.      Windows  7  tizimning  maqsadi  avvalgi 
versiyalarga  qaraganda  amaliyot  tizimining  funksionalligini  va  mahsuldorligini 
oshirish edi.   
Windows  8.  Windows  8  (Windows  NT  6.2)  2012  yilning  oktyabr  oyida 
ishlab  chiqildi  va  ushbu  tizim  yangi  grafik  interfeysga  ega.  Bu  interfeys  Metro 
nomi bilan tanilgan bo،lib, u asosan planshetlar, noutbuklar, shahsiy kompyuterlar 
va 
Windows 
Phonelar 
uchun 
ishlatiladi. 
 
Sensor 
ekranlari 
uchun 
optimallashtirilgan  Metro  interfeysi  sichqon  va  klaviatura  yordamida  ham 
boshqarish  imkonini  beradi.    Bundan  tashqari,  Windows  8  avvalgi  versiyalarga 
qaraganda  tez  va  muqobil  yuklanadi.  2014  yilning  aprel  oyida  Microsoft 
Windowsning  8.1  versiyasini  ishlab  chiqdi  va  taqdim  etdi.  Undagi  asosiy  yangi 
imkoniyatlar  foydalanuvchi  interfeysida,  tizim  havfsizligini  ta‘minlashda  va 
qurilmalarning moslashuvchanligida namoyon bo،lgan
5
.  
Microsoft  kompaniyasi  Windows  amaliyot  tizimining  local  tarmoqlarda 
server  sifatida  ish  yuritishga  mo‘ljallangan  bir  nechta  versiyalarini  ishlab  chiqdi.  
Microsoft kompaniyasi tomonidan yaratilgan birinchi tarmoqda ishlovchi amaliyot 
tizimi Windows 3.11 bo‘lib, u Windows 3.1(1992) deb ham yuritilgan. Windows 
3.11  ning  yana  bir  nomi  ishchi  guruxlar  uchun  yaratilgan  Windows  bo‘lib,  bu 
versiya  tarmoqda  ishlashga  yordam  beruvchi  bir  qancha  qo‘shimcha 
funksiyalardan tashkil topgan. Bular: 
  Tarmoq kartalari va kabellari; 
  Katalog, disk va printerlarni birgalikda ishlatish; 
Elektron  pochta va ma‘lumotlarni o‘zaro almashtirish tezligi.