Информатика ва ахборот технологиялари” йўналиши бўйича қайта тайёрлаш ва малака ошириш курси тингловчиси

Биба модели

Ушбу бўлимда Биба модели билан танишиб ўтилади. BLP модели конфиденциаллик билан шуғулланган бўлса, Биба модели бутунлик билан шуғулланади. Бошқа сўз билан айтганда, Биба модели BLPнинг бутунликни таъминлаш версияси ҳисобланади.
Агар биз объектнинг бутунлигига ишонсак, бироқ объектнинг бутунлигига ишонмасак, у ҳолда объект иккита ва объектлардан яратилган бўлса, у ҳолда объект нинг бутунлигига ишонмаймиз. Бошқа сўз билан айтилганда объект нинг бутунлиги уни ташкил этган ихтиёрий объектнинг минимал бутунлик даражасидан иборат. Бошқача айтганда, бутунлик учун “паст сув белгиси принципи” ўринли. Бошқа томондан, конфиденциаллик учун “юқори сув белгиси принципи” ўринли.
Биба моделини изоҳлаш учун, орқали объектнинг бутунлиги изоҳланса, орқали субъектнинг бутунлиги изоҳланади. У ҳолда Биба модели қуйидаги иккита формилировкадан иборат:
Ёзиш ҳуқуқли қоида: фақат ва фақат шарт бажарилса, субъект объект га ёза олади.
Биба модели: фақат ва фақат шарт бажарилса, субъект объект ни ўқий олади.
Ёзиш ҳуқуқли қоида ўзида агар биз ёзган бирор нарсага ишонмасак, у ҳолда биз га ҳам ишонмаймиз. Яъни, Биба моделида биз ўқиган энг паст бутунлик объектидан бошқа га ишонмаслигимиз мумкин эмас. Аслида, субъект кичик бутунлиги паст бўлган объект томонидан зарарланиши мумкинлиги сабабли, га бундай объектларни ўқиш тақиқланади (10-расм).
Биба модели аслида жуда чекланган бўлиб, ни ҳаттоки энг қуйи даражадаги бутунлик сатҳидаги объектни ҳам кўриш имкониятидан ҳимоялайди. Шунинг учун Биба моделининг кўп ҳолларда балки барча ҳолларда қуйидаги билан алмаштириш мумкин:
Паст сув белгиси сиёсати: агар субъект объект ни ўқий олса, у ҳолда ўринли.
Паст сув белгиси сиёсатига биноан, агар субъектнинг бутунлик даражаси паст даражадаги объектни бошқаришдан кейин пасайган бўлса, унда субъект барча нарсани ўқиши мумкин.

10-расм. Биба модели
11-расмда BLP ва Биба моделлари орасидаги фарқ келтирилган. Албатта асосий фарқ бу BLP конфиденциалликни таъминлаш учун, яъни юқори сув белгиси принципи, Биба эса бутунликни таъминлаш учун, яъни, паст сув белгиси принципига асосан ишлайди.

11-расм. BLP ва Биба моделларининг фарқи