Информатика

Dunyodagi eng mashhur online e-librarylar nomlari:

Gutenberg proekti asosida http://www.gutenberg.org. Juda ko`plab elektron ma`lumotlarga ochiq va erkin murojaat qilish mumkin. Mualliflik huquqlari himoya qilinmagan, tezda yuklab olish imkoniyati mavjud, bepul e-kutubxona.

Questia proekti asosida http://www.questia.com/publicdomainindex. Ilmiy ishlarga online bog`lanish imkoniyatini beruvchi, juda ko`plab tadqiqot natijalari mavjud bo`lgan e-kutubxona.

Massachuset texnologiya institute qoshidagi CourseWare e-kutubxonasi. http://ocw.mit.edu/index.html. O`quv ma`teriallariga erkin ruxsat etgan va 1000 ta kurslar materiallari bor.

Pensilvanin universitetining onlinebooks nomi e-kutubxonasi. http://onlinebooks.library.upenn.edu/lists.html. Juda ko`plab e-kitoblarni ko`rish, o`qish va yuklab olish imkoniyatlari mavjud, bepul kutubxona.

Tadqiqotlar bo`yicha ―Ла Троба‖, http://www.lib.latrobe.edu.au/arrow 12000 dan ko`p ilmiy ishlarni o`qish va yuklab olish mumkin hamda darsliklarning mundarijalarini ham ko`rib chiqish imkoniyati bor.

AQSHning Milliy ilmiy fondlar va milliy fizika nazariyasi instituti hamkorligida http://www.arxiv.org e-kutubxona yaratilgan. Unda 100000 ortiq nashr qilingan statistika, fizika, matematika va informatika va boshqa ilmiy yo`nalishlar bo`yicha kitoblar bor.

Xalqaro e-kutubxonalar ro`yxati:

Google kompaniyasining proekti Google Book Search juda ko`plab matnli ma`lumotlarni Ingliz va rus tilida mavjud. Bundan tashqari AQSH da yashovchilar uchun 1900 yildan 1923 gacha bo`lgan ma`lumotlardan foydalanish qulayligi bor.

Umumyevropaning elektron kutubxonasi «Europeana» — Yevropaning tarixi va madaniyatiga oid :kitoblar, rasmlar,ovozli yozuvlar litsenziya bilan qo`yilgan. Chunki ulardan tijorat maqasadida foydalanishlari mumkin. 2008 yil noyabrda 2 mln dan ko`p materiallari bor edi. 2015 yilga kelib, 20 mln ga borishi rejalashtirilgan.

openlibrary.org —Internet Archive tashkilotining proekti asosida yaratilgan

―Ochiq kutubxona‖nomli e-kutubxona. 2008 yil noyabrda 1064822 maqolalar to`plami bor edi. Qaysiki ularni bepul ko`rish va yuklab olish qulayliklar faqat ro`yxatdan o`tganlar uchun. Bulardan tashqari XIX—XX asrlarga ta`luqli rus tildagi badiy adabiyotlar ham mavjud.

Gallica — fransuz arxivi. U Fransiyaning Milly kutubxonasining elektron variant bo`lib hisoblandi. Unda 12 mln dan ortiq kitob va kichik scriptlar, 500 ming tabiat manzaralari, 800 ming medal va tangalar, 650 ming rasmlar bor.

Proekt «Гутенберг» — Birinchi e-library bo`lib hisoblanadi. Unda 20 000 matnli, ovozli, notali yozuv, MIDI va video rolliklar mavjud.

LibriVox — Ovozli kitoblar kutubxonasi.

World Digital Library (Dunyoning raqamli kutubonasi) —Kongress kutubxonasi. 2007 yilda Rossiya milliy kutubxonasi bilan qo`shilgan.

Respublikamizda ham juda ko`plab e-kutubxonalar bor. Ulardan biri bu O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi huzuridagi Ziyoney axborot – ta`lim portal bo`lib hisoblanadi. Bu portal o`zbekcha (kril, lotin alifbosida) va rus tilida foaliyat olib boradi. Undan

Respublikamiz olimlari, Oily va o`rta maxsus ta`lim o`qituvchilari tomonidan yaratilgan ilmiy-ommabob nashrlar, darslik, o`quv, uslubiy qo`llanmalar, ilmiy tadqoqot natijalari ko`rish, yuklab olish mumkin.

2011 yil 12 may kuni O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi qoshidagi Respublika axborot-kutubxona markazida Koreya Respublikasi granti asosida tashkil etilgan ilmiy-texnik adabiyotlar elektron kutubxona majmuining ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi. Ilmiy-texnik adabiyotlar elektron kutubxonasi O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi va Koreya xalqaro hamkorlik agentligining (KOICA) mutaxassislari ishtirokida tashkil etildi. Ushbu loyiha O‘zbekistonda ilmiy-texnik adabiyotlar elektron kutubxonasining kompleks tizimini yaratish bo‘yicha hukumatlararo bitim doirasida amalga oshirildi. Elektron kutubxonaning ochilishida O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi bosh direktori H.Muhiddinov O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 - yil 20 iyunda qabul qilingan ―Respublika aholisini axborot-kutubxona bilan ta‘minlashni tashkil etish to‘g‘risida‖gi qarori aholiga ko‘rsatilayotgan axborot-kutubxona xizmatini yanada rivojlantirish va takomillashtirish, kutubxona ishiga axborot- kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etishda muhim ahamiyat kasb etayotganini ta‘kidladi. Davlatimiz rahbarining mazkur qarori ijrosi samarasida so‘nggi yillarda mamlakatimizda kutubxona sohasida muhim o‘zgarishlar yuz berdi, axborot-kutubxona muassasalari faoliyati yangi bosqichga ko‘tarildi. Yangi tashkil etilgan ilmiy-ma‘rifiy muassasa taqdimoti ham buning yaqqol misolidir. Axborot-kutubxonalarida aholiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda xizmat ko‘rsatishni yaxshilash bilan birga

tizimdagi muassasalar faoliyatini muvofiqlashtirish, axborotlashtirish va kutubxona ishida o‘zaro hamkorlik va tashkiliy-uslubiy ta‘minotni yo‘lga qo‘yish muhim o‘rin tutadi.

Koreya Respublikasi Milliy Assambleyasi a‘zosi Xak Jin Mun mamlakatlarimiz o‘rtasidagi do‘stlik va hamkorlik aloqalari mustahkamlanib borayotganini ta‘kidladi. Ayni paytda iqtisodiy va gumanitar yo‘nalishlardagi aloqalar ko‘lami tobora kengaymoqda. Muvaffaqiyatli amalga oshirilgan ushbu loyiha ham ikki tomonlama strategik hamkorlik aloqalarining rivojlanib borayotgani samarasidir.

Respublika axborot-kutubxona markazi rahbari A.Ishmatovning aytishicha, Toshkent shahar ―Bilim‖ axborot-kutubxona markazi negizida tashkil etilgan yangi kutubxona jamoasi oldida ilmiy-texnik axborot resurslari fondini tashkil qilish, aholining to‘plangan elektron axborot, jumladan, to‘liq matnli axborotdan keng foydalanishini ta‘minlash, markaziy hamda ilmiy va ilmiy-texnik axborot resurslarini doimiy qo‘llab-quvvatlash kabi vazifalar turibdi. Kutubxonaning asosiy vazifalari bosma nashrlar va chop etilmagan hujjatlarni raqamlashtirish, materiallarni ko‘chirish va internetga joylashtirish, mualliflar, noshirlar, elektron baza generatorlari hamda tematik ilmiy-ma‘rifiy jamoalardan elektron materillardan foydalanish huquqini olishdan iboratdir. Bu bilan foydalanish chegaralangan hujjatlardan (nodir filmlar, fotoalbomlar, qo‘lyozmalar, dissertatsiyalar) keng foydalanish imkoniyati yaratiladi.

Bu yerda o‘quv zali, kompyuter xonalari, kitoblar saqlanadigan joy, turli xildagi texnika, mebellar, kino uskunalari mavjud. Ayni paytda ushbu muassasaning kitob fondi shakllantirilmoqda. U mamlakatimiz va xorijda chiqarilgan yuzlab jilddagi turli adabiyotlar, davriy nashrlarni o‘z ichiga oladi. Mazkur qo‘llanmalar elektron formatga o‘tkaziladi. Natijada tashrif buyuruvchilar ulardan on-layn rejimida foydalanishi, internet orqali obunani rasmiylashtirishi, shuningdek, elektron ilmiy-ommabop jurnallardan foydalanish uchun turli agentliklar, kutubxonalar va nashriyotlar bilan bog‘lanishi mumkin bo‘ladi.