Informatika 8-sinf UzB new 2015 каракалпак pmd

apparatli’q interfeys (elektron bo’lekler da’rejesinde),
programmali’ interfeys (programmali’q modullardi’ tutasti’ri’w
haqqi’ndag’i’ qag’i’yda ha’m kelisiwler ji’yi’ndi’si’), programma-
lardi’n’ quri’lmalar menen wo’z ara baylani’si’ 
apparatli’q-
programmali’q interfeys, programma ha’m kompyuterdin’ insan
menen baylani’si’, wo’zara ta’sir qurali’ si’pati’ndag’i’ 
payda-
lani’wshi’ interfeysi. Ha’zirge shekem paydalani’wshi’ interfeysi
menen azg’ana tani’sqan yedin’iz, ma’selen, Paint yamasa MS
Word programmasi’ni’n’ dialog aynasi’, bul programmalardi’n’
Su’wret si’zi’w, saqlaw, woqi’w, qayta islew, baspadan
shi’g’ari’w
Paydalani’wshi’g’a kompyuter menen islesiwinde
qolayli’q beriw
Tekst jazi’w, saqlaw, woqi’w, qayta islew, baspadan
shi’g’ari’w
Arifmetikali’q a’mellerdi wori’nlaw
Internettegi betlerdi yadqa ju’klew, ko’riw, saqlaw

---

43
tiykarg’i’ elementleri, menyuler, jumi’s maydani’ ha’m u’skeneler
paneli.
Interfeys qurallari’ni’n’ wo’z ara uluwma protokolg’a (ni’zam-
qag’i’ydalarg’a) boysi’ni’wi’ talap yetiledi. Keri jag’dayda, bul
qurallar wo’z ara baylani’sa almaydi’. Ma’selen, elektr lampochka-
ni’ elektr deregine jalg’aw ushi’n to’mendegi sha’rtler (sa’ykes-
lik) wori’nlani’wi’ kerek:
•
elektr lampochka patrong’a sa’ykes keliwi kerek;
•
elektr lampochka elektr deregindegi kernewge mo’lsher-
lengen boli’wi’ kerek.
Keltirilgen mi’salda interfeys protokoli’ yeki g’ànà sha’rtten
ibarat boli’p, woni’n’ yekewi de apparatli’q interfeyske tiyisli.
Yeger bul sha’rtler wori’nlanbasa, elektr lampochkani’ elektr
deregine jalg’ap bolmaydi’. Bul jag’daydi’ lampochkani’ derekke
jalg’aw interfeysi wo’zgeshe protokolg’a iye dewge boladi’. Biraq
lampochkani’ elektr deregine jalg’aw menen kompyuter sistema-
si’n sali’sti’ri’p bolmaydi’.
Bizge belgili, kompyuter sistemasi’nda wonlap quri’lmalar
bir-biri menen baylani’si’wi’ ha’m mi’n’lap programmalar wolar
menen beyimlesi p  islesiwi kerek.
Kompyuterde apparatli’q interfeysti kompyuter quri’lmalari’n
islep shi’g’ari’wshi’lar ta’miyinleydi. Wolar quri’lmalardi’n’ bir-
biri menen baylani’si’wi’ni’n’ (jalg’ani’wi’ni’n’) sa’ykesligi ha’m
ha’rbir quri’lma kernew menen islewin baqlap baradi’. Biraq
programmalar menen quri’lmalardi’n’ wo’z ara qatnasi’ (apparat-
li’q-programmali’q  interfeys) yamasa programmalardi’n’ wo’z
ara baylani’si’ (programmàli’ interfeys) hesh kim ta’repinen
baqlanbaydi’. Sebebi, birinshiden, programmashi’lar harbir
kompyuterde qanday quri’lmalar wornati’lg’ani’n ha’m program-
malar barli’g’i’n aldi’nnan bilmeydi. Yekinshiden, kompyuter
quri’lmalari’n islep shi’g’ari’wshi’lar  bul quri’lmalardi’ qanday
programmalar menen islesiwine tuwri’ keliwin aldi’nnan bilmeydi.
Sol sebepli progràmmàli’q ta’miyinlew penen apparatli’ ta’miyin-

---

44
lew wortasi’ndag’i’ muwapi’qlasti’ri’wdi’ arnawli’ progràmmà –