Informatika 2017 qqalpoq indd

Informaciyanı  eki  belgi  járdeminde  kodlaw

Aytıp  ótilgenindey,  kompyuter  belgilerdiń  ózin  emes,  bálkim  usı 

belgilerdi  ańlatıwshı  signallardı  parıqlaydı.  Bunda  belgiler  signaldıń 

eki  (magnitlengen  yamasa  magnitlenbegen;  tok  bar  yaki  tok  joq 

hám  t.b)  mánisi  menen  ańlatıladı.  Shártli  ráwishte  bul  signaldıń 

birinshisin  1  cifrı  menen,  ekinshisin  bolsa  0  cifrı  menen  belgilew 

qabıl  etilgen  bolıp,  bunday  kodlaw  informaciyanı  eki  belgi  járdeminde 

kodlaw  (qısqasha,  ekilikte kodlaw)  atamasın  alǵan.  Sonıń  ushın 

kompyuterde  saqlanıp  atırǵan,  qayta  islenip  atırǵan  hám  uzatılıp 

atırǵan  informaciya  (san,  tekst,  súwret,  ses)  0  hám  1  cifrlarınıń 

izbe-izligi  kórinisinde  kodlanıwı  shárt.  Ekilikte  kodlaw  arqalı  barlıq 

informaciya  eki  belgiden  ibarat,  yaǵnıy  quwatı  2  ge  teń  bolǵan  álipbe 

tilinde  xabar  kórinisinde  jazıladı. 

Ádette,  kompyuterde  tegis  kodlaw  usılı  qollanıladı,  yaǵnıy 

informaciyanıń  belgileri  0  hám  1  cifrlarınıń  bir  qıylı  muǵdardaǵı 

izbe-izligi  kórinisinde  ańlatıladı.  Kodtıń  uzınlıǵı  kodlaw  ushın  zárúr 

bolǵan  variantlarınıń  muǵdarı  menen  anıqlanadı.  Ekilikte  kodlawda 

tek  2  belgi  qatnasqanı  ushın  m  razryadlı  (tańbalı,  uzınlıqtaǵı)  bir-

birinen  parıqlı  variantlar  sanı 

I  bap.  Informaciya

---

37

9-sabaq.  Informaciyalardıń  kompyuterde  súwretleniwi

N=2

m

formula  menen  esaplanadı.  Máselen,  diada  kodında  2

2

=4, triada 

kodında  2

3

=8,  tetrada  kodında  2

4

=16  bir-birinen  parıqlı  variant 

barlıǵın  kórgensiz.  Eger  ekilik  cifrınan  ibarat  kod  uzınlıǵı  8  razryadlı 

bolsa,  ol  jaǵdayda  2

8

=256  hár  túrli  belgini  kodlaw  múmkin  boladı. 

Ulıwma  alǵanda,  bizge  B  signaldı  yaki  belgini  ekilikte  kodlaw  kerek 

bolsa,  ol  jaǵdayda  ekilik  kodı  uzınlıǵı  (razryadı)  bolǵan  m  sanı 

tómendegi  teńsizlikten  anıqlanadı: