Industrial iqtisodiyot

Besh asosiy tamoyil
19
 
№ 
Asosiy tamoyillar 
Asosiy tamoyillarning mohiyati 
1. 
Iqtisodiyotning 
siyosatdan 
ustuvorligi 
Iqtisodiy islohotlar hech qachon siyosat ortida 
qolmasligi kerak, u birorta mafkuraga 
bo‘ysundirilishi kerak emas. Buning ma’nosi 
shuki, iqtisodiyot siyosatdan ustun turishi kerak. 
Ham ichki, ham tashqi iqtisodiy munosabatlarni 
mafkuradan holi qilish zarur. 
2. 
Davlat bosh 
islohotchi 
Davlat asosiy islohotchi bo‘lishi lozim. U 
islohotlarning ustuvor yo‘nalishlarini belgilab 
berishi, o‘zgartirishlar siyosatini ishlab chiqishi va 
19
Каримов И.А. Ўзбекистон – бозор муносабатларига ўтишининг ўзига хос йўли. – Т.: 
«Ўзбекистон», 1993. 42 бет 

---

90 
uni izchillik bilan o‘tkazish, jaholatparastlar va 
konservatorlar qarshiligini bartaraf etishi shart. 
3. 
Qonunlar va ularga 
rioya qilish 
ustuvorligi 
Qonunlarga rioya etish ustuvor bo‘lishi lozim. 
Buning ma’nosi shuki, demokratik yo‘l bilan 
qabul qilingan Konstitutsiya va qonunlarni hech 
istinosiz hamma hurmat qilishi va ularga 
og‘ishmay rioya etishi lozim. 
4. 
Kuchli ijtimoiy 
siyosat yuritish 
Aholining demokratik tarkibini hisobga olgan 
holda kuchli ijtimoiy siyosat o‘tkazish. 
Bozor munosabatlarini joriy etish bilan bir vaqtda 
aholini ijtimoiy himoyalash yuzasidan oldindan 
ta’sirchan choralar ko‘rilishi lozim. Bu bozor 
iqtisodiyoti yo‘lidagi eng dolzarb vazifa bo‘lib 
keldi va bundan keyin ham shunday bo‘lib qoladi. 
5. 
Bozor iqtisodiyotiga 
sekin-asta, 
bosqichma-bosqich 
o‘tib borish 
Bozor iqtisodiyotiga o‘tish obyektiv iqtisodiy 
qonunlarning talablarini hisobga olgan holda, 
o‘tmishdagi «inqilobiy sakrashlar» siz, ya’ni 
tadrijiy yo‘l bilan, puxta uylab bosqichma-bosqich 
amalga oshirilishi kerak. 
Ushbu tamoyillar O‘zbekistonning o‘ziga xos sharoitlarini hisobga 
olgan holda izchillik sharoitlarini shakllantirib va rivojlantirib borishni, unga 
asta-sekin, bosqichma-bosqich, aholining zaif qatlamlarini himoya qila borib, 
ijtimoiy-iqtisodiy va ma’naviy barqarorlikni ta’min-lash orqali bozor 
munosabatlariga o‘tishni bildiradi. Ayni vaqtda ular kengash, hamjihatlik, 
maslahat bilan ish yuritishni, shijoat va tavakallchilik bilan harakat qilishni 
talab etadi. Bu orada sohibqiron Amir Temurning quyidagi so‘zlarini keltirish 
o‘rinlidir. «Tajribamdan ko‘rilganki, ishbilarmon, mardlik va shijoat sohibi, 
azmi qat’iy tadbirkor va hushyor bir kishi ming-minglab tadbirsiz, loqayd 
kishilardan yaxshidir. Chunki tajribali bir kishi ming kishiga ish buyuradi».
20
Sanoat ishlab chiqarishining tarmoqlari, korxonalari va boshqa 
sohalarini boshqarishda bir qator boshqa tamoyillardan ham keng foydalanish 
mumkin. Ular jumlasiga quyidagilarni kiritish mumkin:
- 
yakkaboshchilik va boshqaruvda hamjihatlik; 
- 
boshqarish jarayonida rejalilikni bozor talablari bilan bog‘lab olib 
borish; 
- 
barqarorlik tamoyili; 
- 
mehnatni moddiy va ma’naviy rag‘batlantirish tamoyili; 
- 
ilmiylik tamoyili; 
20
Qarang, «Темур тузуклари». – Т.: Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1996. 
24 бет 

---

91 
- 
tejamkorlik tamoyili; 
- 
kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‘yish tamoyili. 
Rahbarlik qilishning fundamental qoidalarini amalga oshirish uchun bir 
qancha usullardan foydalanish kerak bo‘ladi. Ular jumlasiga quyidagilar 
kiradi: 

tashkiliy-ma’muriy usullar; 

iqtisodiy usullar; 

ijtimoiy-ruhiy usullar; 

tarbiyaviy usullar; 

huquqiy usullar va h.k.