Imperiyaning arab viloyatlarida ayirmachilik tendensiyalari ularni usmonlilar istilo qilib bosib olganidan keyin ko‘p o‘tmasdan boshlanib ketgan edi



Download 28,29 Kb.
bet2/3
Sana07.03.2023
Hajmi28,29 Kb.
#917006
1   2   3
Bog'liq
Imperiyaning markazsizlantirilishi

Jazoirda dastlab Istambuldan tayinlangan biylarbiyi – beklarbegi hukmronlik qildi (bular asosan kelib chiqishi yevropalik bo‘lgan musulmonlardir: slavyan yoki grek Xayriddin Barbarosa 1518-1548-yillarda, kalabriyalik Uloj Ali 1568-1571-yillarda, venesiyalik Hasan 1577-1580 va 1582-1588-yillarda, korsikalik Hasan Korso, venger Ja’far va boshqalar mamlakatni idora qilgan edi). Ammo 1659-yildan to 1671-yilga qadar real hokimiyatni «o‘choq» (yenicharlar korpusi) tomonidan saylab qo‘yiladigan, sulton tomonidan jo‘natiladigan poshshoga o‘z xohish-irodasini zo‘rlab tiqishtiradigan «og‘a» amalga oshirdi. Uning o‘rniga esa mamlakatda nufuzi katta bo‘lgan raislar (dengiz qaroqchiligi kemalari kapitanlari) o‘z «doyi»larini saylay boyladilar (turkchadan tarjimasi «amaki» yoki «tog‘a»). 1711-yilda doyi Bobo Ali so‘nggi poshshoni mamlakatdan chiqarib yubordi va sultonga o‘lpon to‘lamasdan qo‘ydi. Jazoirda ana shu jo‘shqin va bo‘ysunmas erkin odamlarni «Anatoliyalik ho‘kizlar» deb atashgan, ularning o‘zlari esa o‘zlarini «yo‘ldoshlar» (o‘rtoqlar) deb atardi, ham jasurligi va jangariligi bilan, ham shafqatsizligi va isyonkorligi bilan dong taratgan edi. 1671-1818-yillarda Jazoirni idora qilgan 30 nafar doilardan 14 nafari ularning salaflari o‘ldirib tashlanishi asnosida ro‘y bergan to‘ntarish jarayonida hokimiyat tepasiga kelgan edi.
Tunisda esa hokimiyat uchun kurash mamlakat 1574-yilda imperiyaga qo‘shib olingan paytdanoq boshlanib ketgan edi. Turklar, qulo‘g‘li (arab-turk nasabi aralash shaxslar) va Yaqin Sharq arablaridan bo‘lmish yenicharlar qo‘shini darhol Istanbuldan kelgan «bulukboshi» (buyuk poshsho)ni bartaraf etish va uning 400 yuzliklaridan biriga qo‘mondonlik qiluvchilardan biri bo‘lmish, tez orada doi deb ataladigan harbiy bilan almashtirishga kirishib ketdilar. Ularning hukmronligi davrida «qabtan» qaroqchilik flotiga qo‘mondonlik qilar, biy esa soliqlar yig‘ish va qabilalar ishlarini yuritardi, bu esa poshshoga unchalik ham ko‘p vakolat qoldirilmasligiga, hokimiyati xo‘jako‘rsinga bo‘lib qolishiga olib kelgandi. Ammo ko‘p o‘tmay Murod biy (islom dinini qabul qilgan korsikalik) poshsho unvonini olishga va amalda 1612-1702-yillarda mamlakatni boshqargan Murodiylar sulolasiga asos solishga erisha oldi. 1705-yilda esa birmuncha davom etgan hokimiyat anarxiyasidan keyin sipohiy otliq askarlar boshlig‘i (og‘asi) Husayn hokimiyatni egallab oldi, o‘zini biy deb e’lon qildi va bu bilan Tunisda doilar mavjud bo‘lishiga ham chek qo‘ydi. Amalda esa u Tunisda 1957-yilga qadar mavjud bo‘lgan merosiy biylar monarxiyasi sulolasiga asos solgan edi.

Usmonli imperiyasidan mustaqilligini saqlab qolishga muyassar bo‘lgan va XVI-XVII asrlarda O‘rtaer dengizida hukmronlik uchun ispan-usmonli kurashi murakkab sharoitda istiqlolni saqlab qolishga erishgan


Download 28,29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish