G‘ildirak va arava. Insoniyat dastlab u yoki bu og‘ir jismni joyian joyga ko‘chirishda ulaming tagiga daraxt shoxini qo‘ygan (balki 0‘sfiandayoq aylanuvchi jism xossalari ixtiro qilingandir). Darhaqiqat, daraxt shoxi u yoki bu sababga ko‘ra markazda ingichkaroq boiadi, u 0g‘ir yuk tagida tekis harakatlangan. Buni sezgan inson keyinchalik daraxt shoxi markazini maxsus ingichkalashtirgan. Qadimgi odamning bu ixtirosi yangi avlod ustalari tomonidan takomillashtirilgan va g'ildirak ixtiro qilingan. G‘ildirak dastlab yog‘ochdan yasalgan, temlrning ixtiro qilinishi g‘ildirak va aravadan foydalanishdagi noqulayliklarga yakun yasagan. Bu texnika taraqqiyotidagi muhim dalil qad&m bo‘lgan.
Yoztcv- insoniyat tarixini o'rganish, saqlash va qayta ishlashda muhim voqelikdir. Yozuvning dastlabki belgilar shakli eramizdan oldingi 4 ming ilgari paydo bo‘lgan(yig‘ilgan shox-shabbalar gulxan tutuni, o‘q yoy). Keyinchalik, ma’lumotni etkazish bilan bog‘liq bu sodda usullar takomillashgan. Masalan, Qadimgi Inklar sugunchalar yordmidagi yozuvni ixtiro qilgan. Buning uchun turli rangdagi inkladan foydalanilib, ular bir-biriga bog‘langan va shoxchaga ulashigan. Shu tarzda «xat» manziliga jo‘natilgan. Inklar shu yo‘sinda qonuTilami, she’rlami va muhim voqealami qayd qilganlar. Biroq haqicjiy yozuv alohida graflk belgilar tarzida ma’lumotni etkazish usuli piktogrammadir. Piktogramma bu narsa voqea va hodisalami rasmlarda ifodalashdir.
Tosh asrining so‘ngi davrida piktogramma turli xalqlarda keng tarqalgan. Piktogrammaning takomillashuvi natijasida muayyan tushun- chani o‘zida ifodalovchi shartli belgilar paydo bo‘Igan (masalan, qo‘l- ning qovushtirilishi almashish belgisi). Bunday belgilar ideogramma- lardir- Yozuvning navbatdagi muhim bosqichi ireoglifli yozuvdir. Dastl&b, u Qadimgi Misrda paydo bo'lgan keyinchalik ierogliflardanUzoq Sharqda, Xitoy, Yaponiya va Koreyada foydalanilgan. Yozuvni o'rganish uchun bir necha ming belgilami eslab qolish talab qilingan shuning uchun kam sonli qadimgi odamlar yozish va o‘qishni bilganlar.
Miloddan awalgi 2 ming ilgari finikiylar harfli tovushli alfavitni ixtiro qilganlar va bu boshqa xalqlar alfaviti uchun namuna hisoblangan. Finikiylar alfaviti har bin alohida tovushni ifodalovchi 22 ta unli tovushdan iborat bo'lgan. Keyingi 4-5 ta eng mashhur alfavitlar finikiy alfavitidan paydo bo'lgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |