Ilmiy rahbar: To‘xtayeva Ra'no O’zbekiston Respublikasi

iLMIY rahbar: To‘xtayeva Ra'no

O’zbekiston Respublikasi

Oliy va orta maxsus ta’lim vazirligi

Qarshi davlat universiteti

O’zbekiston tarixi kafedrasi

“5120300tarix (mamlakat va mintaqalar bo’yicha) Shodiqulov dilshod

O’zbekiston tarixi :Xorazmshohlar davlatinig boshqaruv tartiblari

Mavzusida tayyorlagan

Mavzu

Xorazmshohlar davlatining vujudga kelishi davlatchiligimiz tarixida tutgan o’rni

Kurs ishining maqsad va vazifalari “Xorazmshohlar davlatining vujudga kelishi davlatchiligimiz tarixida tutgan o'rni“ni tariximizdagi ahamiyatini aks ettirish

• Xorazmshohlar davlatining vujudga kelishi
• Xorazmshohlar davlatining taraqqiyot cho’qqisiga chiqishi
• Xorazmshohlar davlatining inqirozga yuz tutishi
• Xorazmshohlar davlatining ijtimoiy-iqtisodiy va madaniyat hayoti

Obyekti va predmeti

• Obyekti:Kurs ishining obyekti sifatida “Xorazmshohlar davlatining vujudga kelishi davlatchiligimiz tarixida tutgan o’rni ” va uning davlatchilik ishlaridagi ahamiyati tanlangan
• Predmeti: “Xorazmshohlar davlati” ning davlatchiligimiz tarixidagi ahamiyatini yoritish tashkil etadi

Xorazmshohlar davlatining vujudga kelishi

• Xl-Xll asrning birinchi yarmida Xorazm saljuqiylar davlati tarkibiga kirgan. Xorazmning Xl asrdagi yuksalishiga turkiylar sulolasiga mansub Xorazmshohlar siyosati bilan bog’liq. Mazkur sulolaga saljuq amirining tashtdori Anushtegin asos solgan. 1077-yilda Malikshoh Anushteginni Xorazm noibi etib tayinlaydi va Xorazmda Anushteginiylar sulolasi hukmronligi boshlanadi. Anushtegin vafotidan so’ng Xorazmda uning vorisi Qutbiddin Muhammad (1097-1127)hukmronlik qiladi. Garchi u Xorazmshoh unvonini tiklashda, amalda Saljuqiylarga qaram bo’lib qolaveradi. Xorazmning mustaqilligi Qutbiddinning o’g’li Otsiz (1127-1156)nomi bilan bog’liq. Otsiz qipchoq va turkmanlarning o’ziga bo'ysundirib, Sirdaryo etaklari va Mang‘ishloq yarimorolini egallaydi hamda Kaspiy dengizi sohillarida to Sirdaryoning o’rta oqimiga qadar bo’lgan yerlarda Xorazmshohlar davlatining poydevorini yaratadi

• Otsizning siyosatini uning vorisi Elarslon(1156-1172),Sultonshoh Mahmud(1172) va Takash(1172-1200) davom ettiradi. Xorazm davlati Otsizning nabirasi Takash davrida juda kengayadi. 1187-1193-yillarda u Nishopur, Ray va Marv shaharlarini zabt etadi. 1194-yilda saljuqiylar sultoni To’g‘rulgazarba berib, Eronni Xorazmga bo’ysundiradi.1195-yil Takash abbosiy xalifa qo'shinlarini tor mor qilib Iroqqa bostirib kiradi va davlat hududni ikki karra oshirib oladi. Takash davrida davlat ma’muriy boshqaruvi qat‘iyligiga va tartib intizomi bilan ajralib turadi. 1200-yil 3-avgustda Gurganch aholisi, davlat a‘yonlariva amirlari ishtirokida Xorazmshohlar davlati taxtiga Takash va Turkon Xotunning o’g’li Qutbiddin Muhammad keladi. Keyinchalik u Alovuddin laqabini va Sanjar ikkinchi nomini olib “Iskandari Soniy” deb ulug'lanadi. Alovuddin Muhammad davlatni kengaytirish siyosatini davom ettirib, 1206-yildan Mavaraunnahrni qoraxitoylar qaramligidan ozod etishga kirishadi. 1210-yilda qoraxitoylar mag'lubiyatga uchratib, Yettisuvgacha bo’lgan yerlar Xorazmshohlar davlati tasarrufiga o’tadi va Xorazm juda keng maydoni egallagan buyuk davlatga aylanadi. Bu davrda davlatning shimoli-g'arbiy g’arbiy chegarasi Orol va Kaspiy dengizi sohillaridan janubi-g'arbda Iroqqa qadar borar edi. Janubi sharqiy hududlari G’azna viloyatidan shimoli-sharqiy chegarasi Yettisuv va Dashti qipchoqdan o’tar edi.