Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the

Annotatsiya

---

81
lariga: ta’lim-tarbiya maqsadlari, vazifalari, omillari, mazmuni, tashkiliy shakllari, me-
todlari, vositalari va shart-sharoitlari kiradi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, ta’lim-tar-
biya maqsadlarida barkamol avlodni – aqlan yetuk, ma’naviy boy, respublikamiz xalq 
xo‘jaligining turli sohalarida unumli mehnat qila oladigan shaxsni tarbiyalash nazarda 
tutiladi.  Bundan  tashqari,  o‘quvchilarni  amaliy  faoliyatga  tayyorlashning  ma’lum  bir 
darajadagi  bosqichlari  ham  hisoblanadi.  Shunga  asosan  umumta’lim  maktablarida 
o‘quvchilarga umumiy kasbgа tayyorgarligi, chuqurlashtirilgan politexnika va kasbga 
yo‘naltirilgan mehnat tayyorgarligini berish maqsad qilib qo‘yilgan.
O‘quvchilarni kasbga tayyorlash ularning qiziqishlari, moyilliklari va imkoniyatla-
riga asoslangan qo‘l mehnati hisoblanadi. kasbiy ta’lim jarayoni o‘quvchilarda ushbu 
yosh uchun matematik bilimlari, aqliy imkoniyatlarni aniq texnologiya jarayonlarida ri-
vojlantirishga qaratilgan. Buning natijasida ularni kasbga tayyorlashni keyingi sinflarda 
davom ettirilishi uchun zarur aloqadorlik hosil qilinadi.
Qo‘l mehnati jarayonida bolalar asosan ishlab chiqarish texnologiya: chiqindilar 
qog‘oz, karton, sim, yog‘och, gazmol va boshqalar bilan; tabiiy va sun’iy xomashyolar 
maxsus loy, yog‘och, plastmassalar, plastilin, yelim va boshqalar bilan, keng iste’mol 
mollari va xalq hunarmandchiligi mahsulotlari, tayyorlash uchun mahalliy xomashyolar 
bilan elektr, radiotexnika to‘plamlari va hokazolar bilan ishlashga o‘rganadilar. Bular-
ning barchasida matematik bilimlar asqotadi. Oqibatda o‘quvchilar qo‘l asboblari bilan 
ishlash  har  xil  xomashyolardan  samarali  foydalanishning  ma’lum  tajribasini  osonlik 
bilan to‘plash imkoni ochiladi va mehnatning qadrini, ma’nosini tushunishga, mehnat 
kishilariga hurmatda bo‘lishga, mehnatning va kasbning u yoki bu turiga qiziqishlarini 
shakllantirishga yordam beradi.
Mehnatning  tarbiyaviy  kuchi  bolaning  mehnatga  munosabatiga  ko‘p  jihatdan 
bog‘liq bo‘ladi. ishtiyoq bilan qiziqib qilinayotgan mehnat majburan qildirilayotgan meh-
natga nisbatan bolaning ongiga, hissiyotiga va irodasiga kuchliroq ta’sir etadi. Shu-
ning uchun ham o‘quvchilar biror predmet yoki buyum yasashga kirishishlaridan oldin 
o‘qituvchi bu buyum yoki predmetning zarur ekanligi, uni qo‘llanish o‘rni, ahamiyati, 
maqsadini tushuntirish, keyingina uni yasash jarayoni va usullari haqida tushuntirishga 
o‘tishi kerak.
Bolalar tayyorlagan predmetlarning o‘z o‘rnida qo‘llanilishi ham katta ahamiyat-
ga  egadir.  Ular  o‘z  mehnatlarining  foydaliligini  ko‘rganlarida,  faxrlanish,  undan  ham 
yaxshi roq narsalar yasashga, ijod qilishga intilish paydo bo‘ladi.
Boladagi o‘z qobiliyatiga ishonch paydo bo‘lishi, narsalarga xushyor munosabat-
da bo‘lishi hissiyotini tug‘diradi. Chunki bolalar tevarak-atrofidagi predmetlarning qan-
day mehnat evaziga yaratilganligini anglaydilar.
Farzandlarimizni mustaqil hayotga yo‘llashda ularning barcha qobiliyatlarini va iq-
tidorlarini yuzaga chiqarish va shakllantirishda kasbiy ta’limning o‘rni beqiyosdir. Shu-
ning uchun bugungi kunda barkamol avlodni shakllantirish, tarbiyalash ertangi kuni-
mizni belgilab beruvchi dolzarb masalaga aylandi. 
Tabiatga bo‘lgan qiziqish, unga intilish har bir bolada mavjud. Buni o‘z vaqtida 
anglash muhim ahamiyat kasb etadi. 
Boshlang‘ich  sinflarda  texnologiya  fanini  o‘qitishdan  asosiy  maqsad  badiiy  va 
texnik ijodiyotga, kasbga qiziquvchi ijodkor, faol shaxsni tarbiyalashdir. Boshlang‘ich 
sinflar kasbiy ta’lim dasturida o‘quvchilarni mehnatning turli kurinishlari quyidagilardan 
iborat:
– qishloq xo‘jaligidagi mehnat;

---

82