|
“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali. 2018. № 5. www.xtjurnali.zn.uz
Bizningcha, biron bir fan yo‘nalishida iqtidorli o‘quvchilarning faqat dars jarayo-
nidagina mukammal bilim va ko‘nikmalarni egallashiga erishib bo‘lmaydi. Chunki,
dars jarayonida ishtirok etayotgan barcha o‘quvchilarga fan yo‘nalishida iqtidorli va
qobiliyatli bo‘lishi yoki bo‘lmasligidan qat’i nazar bir xil uslubda yondashiladi. Buning
natijasida iste’dodli o‘quvchilarning qiziqadigan fanlari bo‘yicha bilim va ko‘nikma-
larni o‘rtamiyona tarzda egallashiga, maktabni bitirganidan keyin kasb tanlashida
ikkilanishlariga va ma’lum bir kasbni tanlay olmaganliklari uchun o‘zlari qiziqmagan
kasb yo‘nalishidagi oliy ta’lim muassasasiga (OTM) o‘qishga kirishga harakat qilishi-
ga sabab bo‘lmoqda.
Zero, o‘quvchilar maktabdagi 1-sinfdan 11-sinfgacha bo‘lgan ta’lim-tarbiya jara-
yonining o‘zidayoq o‘zlari qiziqadigan fanlar bo‘yicha kasblarni tanlay olishini hamda
tanlagan kasblari bo‘yicha OTMda tahsil olib, faoliyat yuritish maqsadida zaruriy bo‘l-
gan bilim va ko‘nikmalarni mukammal egallab borishiga harakat qilishini ta’minlash
maktabdagi har bir fan o‘qituvchisining o‘z oldiga qo‘ygan asosiy talabi va maqsadi
bo‘lishi kerak. Buni amalga oshirish uchun darsdan va sinfdan tashqari mashg‘ulot-
larni zamonaviy talablar asosida tashkil etish zarur. Sinfdan tashqari ishlarning afzal-
ligi shundaki, o‘qituvchilar uchun iqtidorli o‘quvchilar bilan alohida ishlash imkoniyati
paydo bo‘ladi.
ijodiy-pedagogik faoliyatimizning dastlabki kunlaridayoq har bir iqtidorli va qobi-
liyatli o‘quvchi maktabni bitirgandan keyin emas, balki aynan maktabda o‘qish davri-
ning 5-sinfidayoq ma’lum bir kasbni tanlay olishini hamda maktabni bitirguniga qadar
tanlagan kasblari bo‘yicha zaruriy bilim va ko‘nikmalarni mukammal egallashga ha-
rakat qilib borishini ta’minlashni o‘z oldimizga asosiy talab va maqsad qilib, ijodiy-us-
lubiy izlanishlar olib bordik.
izlanishlar va tajribalar natijasida ishtirok etayotgan o‘quvchilarga bir xil yon-
dashib, bilim va ko‘nikmalarni singdirib borish ko‘zlanganligi sababli dars jarayoni-
da oldimizga qo‘ygan talab, maqsadni amalga oshirib bo‘lmasligi aniqlandi. Qo‘yil-
gan talab va maqsadlarga maxsus ishlab chiqilgan dastur-rejalar asosidagi sinfdan
tashqa ri ishlarni amalga oshirish orqali erishish mumkin degan qarorga kelib, tasviriy
san’at va chizmachilik fanining barcha turdagi sinfdan tashqari ishlarini o‘z ichiga
qamragan “Maktab badiiy markazi”ning dasturini va o‘quv mashg‘ulotlari rejalarini
tayyorlab, shu asosida izlanishlar olib bordik.
“Maktab badiiy markazi”ga 1-10-sinflardagi barcha iste’dodli o‘quvchilar jalb
etilib, ularning tashabbusi bilan zamon talablarida jihozlangan “Tasviriy san’at va
chizmachilik kabineti”, “Tasviriy san’at muzeyi”, “kamalak” qo‘g‘irchoq teatri, yosh
rassomlar ko‘rgazmasi, jahon klassik va o‘zbek rassomlari, o‘zbek milliy-ma’naviy
meroslari ko‘rgazmasi, tanlov va ko‘riklar devoriy jihozlarini qamragan “Maktab ba-
diiy markazi burchagi”, “kasbga yo‘naltirish” to‘garagi tashkil etilib, bugungi kunda
ularning samarali faoliyat ko‘rsatishiga erishildi.
Xalq ta’limidagi ijobiy islohotlar, iqtidorli o‘quvchilarga yaratilayotgan sharoit ham-
da hayotimizga kirib kelgan akT imkoniyatidan unumli foydalanish, iqtidorli o‘quvchi-
larning mukammal bilim va ko‘nikmalarni egallab borishini, shuningdek, o‘quvchilar
o‘z bilimini respublika va xalqaro miqyosida o‘tkazilayotgan tanlov, ko‘rgazmalarda
sinovdan o‘tkazib, ijodiy qobiliyatini rivojlantirishini ta’minlash maqsadida “iqtidorli
o‘quvchi yoshlarni kasbga yo‘naltirish” yakka tartibdagi tayyorlash mashg‘ulotlarining
77
yo‘riqnomasi ishlab chiqilib, shu asosda iqtidorli o‘quvchilarni yakka tartibda kasbga
yo‘naltirish mashg‘ulotlari olib borilmoqda.
Mashg‘ulotlarda o‘quvchilar zaruriy bilim va ko‘nikmalarni mukammal egal lashi
qatorida o‘zlaridagi bilim va ko‘nikmalarni respublika, xalqaro miqyosdagi tanlov va
ko‘rgazmalarda sinovdan o‘tkazib, Vatanimiz sharafini munosib himoya qilishga,
shuningdek, oliy ta’lim muassasalariga imtiyozli ravishda o‘qishga kirish imkoniya-
tiga erishmoqda.
Tasviriy san’at fanidan “Iqtidorli o‘quvchi yoshlarni kasbga yo‘naltirish” yakka tar-
tibda tayyorlash mashg‘ulotlarini tashkil qilish bo‘yicha metodik tavsiyalar:
1. Erkinlik mezonlari.
Mashg‘ulotlarni tashkillashtirish jarayonida maktabdagi sharoit va imkoniyatlar
inobatga olinib, har bir o‘qituvchiga to‘garaklar faoliyatiga ijodiy yondashish, mustaqil
ravishda mashg‘ulotlar yo‘riqnomasi, o‘quv rejalarini ishlab chiqish va soatlarini reja-
lashtirishlariga imkoniyat yaratilishi mashg‘ulotlar faoliyatining samarali hamda sifatli
bo‘lishini ta’minlaydi.
2. yakka tartibdagi mashg‘ulot guruhlari.
yakka tartibda tayyorlash mashg‘ulotlari quyidagi ikkita guruhda olib boriladi:
1-guruh. iqtidorli va qobiliyatli o‘quvchilarni sinovlardan o‘tkazish va aniqlash
guruhi.
Bu guruh to‘garak mashg‘ulotlari ko‘rinishida haftasiga 2 soatdan 4 soatgacha
rejalashtirilib olinadi. Ular asosan 1-4-sinfga mo‘ljallangan bo‘lib, o‘qituvchilar tomo-
nidan boshlang‘ich sinfda o‘tiladigan dars jarayonida iqtidorli va qobiliyatli o‘quvchilar
aniqlanib, ularning va ota-onalarining xohishi va roziligi asosida 1-guruh mashg‘ulot-
lariga qabul qilinadi hamda ularni ma’lum muddat davomida mashg‘ulotlar jarayoni-
da sinovdan o‘tkaziladi.
To‘garak ishtirokchilari orasidan iqtidorli bo‘lgan, kelajakda mazkur fan yo‘nalishi-
da kasb tanlashga moyilligi mavjud bo‘lgan o‘quvchilar aniqlanadi. Ularning hamda
ota-onalarining xohishi va roziligi asosida 2-asosiy guruh mashg‘ulotlariga qabul qi-
linadi. Sinovdan o‘tmagan o‘quvchilar, ya’ni fan yo‘nalishida qobiliyati bo‘lsa-da, bi-
roq kelajakda mazkur fan yo‘nalishida kasb tanlashga moyilligi bo‘lmagan o‘quvchi-
larning fan bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni egallashga bo‘lgan ehtiyojini qondirish
maqsadida mashg‘ulotlar davom ettirilib boriladi.
2-guruh. O‘quvchilarni yakka tartibda kasbga yo‘naltirish guruhi. 1-guruh
mashg‘u lotlarida sinovdan o‘tkazib va kelajakda mazkur fan yo‘nalishida kasb tan-
lashga moyilligi bo‘lgan o‘quvchilar ishtirok etadilar.
Mashg‘ulotlar uchun haftasiga 6 soatdan 12 soatgacha vaqt ajratilishi mumkin.
guruh mashg‘ulotlari to‘garak ko‘rinishidagi mashg‘ulotlardan umumiy va yakka tar-
tibda tayyorlash va kasbga yo‘naltirishga mo‘ljallanganligi bilan farq qiladi. Har bir
mashg‘ulot jarayonida o‘quvchilarga umumiy tartibda mavzular bo‘yicha topshiriq-
larni bajartirish hamda har bir o‘quvchining bir-biridan farq qiladigan individual xu-
susiyatlari: o‘zlashtirish darajasi e’tiborga olinib, har bir o‘quvchi bilan yakka tartibda
ishlash orqali bilim va ko‘nikmalarni mukammal tarzda singdirib borilishiga alohida
e’tibor qilinadi.
yakka tartibda ishlash jarayonida boshqa o‘quvchilarga xalaqit bermaslik maq-
sadida o‘quvchiga alohida xonada bajarayotgan sinf topshirig‘idagi kamchilik va xa-
78
Do'stlaringiz bilan baham: |
