Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the

Annotatsiya

---

65
Bugungi kunda o‘qituvchi bilan ta’lim oluvchi hamkorligini tashkil etish masalasi, 
ayniqsa, boshlang‘ich ta’lim va umumiy o‘rta ta’lim tizimi ta’lim jarayonida muhim aha-
miyatga ega. Bu ta’lim beruvchi uchun ham, ta’lim oluvchi uchun ham o‘z faoliyatini 
mustaqil tarzda tashkil etishga oid nazariy yondashuvlardan biri bo‘lib, mazkur naza-
riya o‘qituv chi-o‘quvchi hamkorligini to‘g‘ri tashkil etish hodisasi bilan bog‘liq bo‘lgan 
yangi dunyoqarashdir. Hamkorlikda o‘qitish g‘oyasi turli mamlakatlardagi, jumladan, 
Amerikadagi J.Xopkins universiteti professori – R.Slavin (1990), Minnesot universiteti 
professori – Sh.Sharon (1998) tomonidan tadqiq etilgan.
Amerika olimlari tomonidan ishlab chiqilgan hamkorlikda o‘qitish, asosan o‘quv-
chilarda DtS va fan dasturida qayd etilgan bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllanti-
rish, isroil va yevropa olimlari tomonidan tavsiya etilgan hamkorlikda o‘qitish, yuqorida 
qayd etilganidek, ko‘proq o‘quvchilar tomonidan o‘quv materialini qayta ishlash va loyi-
halash faoliyatini rivojlantirish, o‘quv bahsi va munozaralar o‘tkazishni nazarda tutadi.
Hamkorlik pedagogikasining rivojlanishida o‘zbekistonlik ilg‘or pedagog-novator-
lar: N.Azizxodjaeva, ishmuhamedov, J.yo‘ldoshevlar pedagogik jarayon ishtirok chilari 
(o‘qituvchi va o‘quvchilar) o‘rtasida insonparvarlik tamoyiliga asoslangan o‘zaro muno-
sabatlarni tashkil etish muhimligini ta’kidlab o‘tadilar.
Pedagogik hamkorlikning yuzaga kelishi uchun o‘qituvchi va o‘quvchi pedagogik 
jarayonining o‘zaro aloqador subyektlari mavqeyida bo‘lishlari kerak. Zero o‘quv-biluv 
jarayonining shaxsga yo‘naltirilganligi masalasi markazida ham ta’lim jarayonida uning 
subyektlari orasidagi hamkorlikning mohiyati muhim ahamiyatga egadir. Bu esa  o‘quv 
-tarbiya  jarayonidagi hamkorlik subyektlarning birgalikda yangi axborotlarni o‘zlashti-
rishlari va o‘z faoliyatlarida ijodiy qo‘llashlariga ko‘maklashadi.
Pedagogik  mahoratni  egallashda  nazariy  va  amaliy  kasbga  oid  bilimlarni  egal-
lash, pedagogik jamoa bilan doimiy muloqotda bo‘lish ijobiy natijalar beradi. Binobarin, 
bunday  muhitda  o‘zaro  fikr  almashish,  shaxsiy  mulohazalarni  boshqalar  tomonidan 
bildirilayotgan qarashlar bilan taqqoslab, ularning to‘g‘riligi, haqqoniyligiga ishonch ho-
sil qilish, mavjud bilimlarni yanada boyitish, xato yoki kamchiliklarni aniqlash hamda 
ularni bartaraf etish yo‘llarini topish imkoniyati mavjud.
o‘qituvchining eng muhim sifatlaridan biri – uning o‘quvchilar bilan o‘zaro hamkor-
likda ta’lim-tarbiyaviy faoliyatni samarali tashkil qilishi, ular bilan qizg‘in muloqot qila 
olishi va ularga jonkuyar, mehribon rahbar bo‘lishidir. Pedagogik-psixologik yo‘nalish-
larda olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlarida o‘qituvchilarning sermahsul pedagogik 
faoliyatni amalga oshirishlari uchun zarur bo‘lgan kommunikativ qobiliyati to‘g‘risida 
ko‘plab fikr va mulohazalar yuritilgan.
Hamkorlik pedagogikasida o‘qituvchi o‘quv jarayonida maslahatchi sifatida faoli-
yat qiladi.
ya’ni:
– o‘quvchilarga  ko‘nikmalarini o‘qish jarayonida  rivojlantirishga yordam beradi;
–  turli  xil  yo‘nalishdagi  reja  (strategiya)larni  qanday  qo‘llash  kerakligi  bo‘yicha 
maslahat beradi;
– faol qayta aloqani ta’minlaydi;
 – noan’anaviy usullar bilan  o‘quvchilarning harakatlarini qo‘llaydi va mustahkam-
laydi;
– o‘quv faoliyatidagi qiyinchiliklarni yengishga yordam beradi;
– o‘quv faoliyatini individuallashtirishga yordam beradi;

---

66