Ilmiy maqola va tadqiqotlar

FANNIY  BILGULARDAN:  YOG‘MUR
Yog‘murli  kunda  muallim  afandi  darsga  kelub  o‘tirdi. 
Bolalarga qarab:
— Bugun  sizlardan bir narsa  so‘rarman.  Ko‘rayin,  qay- 
singiz javob berasiz,  -  debon shu so‘rog‘ni berdi:  -  0 ‘g‘ul- 
larim!  Yog‘mur  qayerdan  keladur?
E rg a s h :  —  Ko‘kdan  keladir,  afandim.
M.:  — Ko‘b yaxshi.  Nimadan to‘kuladir?
E.:  — Bulutdan.
M.:  — Bulut  nimadir?
Ergash muallim afandining bu so‘ziga javob berolmadi. 
Ortiq  turub javob  bermakchi boidi.
M.:  — Yaxshi,  siz  ayting  Ortiqboy,  bulut  nimadir?
O rtiq: — Bulut ko‘kda uchub yuraturg‘an qora narsadir. 
Yerga enub  dengizdan meshlarini toidurub,  yana yuqoriga 
chiqadir va bizim boshimizga kelub  shu suvlami  sepadir.
M.:  — Ofarin,  o‘g‘lum!  Boshqa gapuraturgan  yo‘qmi?
Qoidosh  gapurmakchi  boiadir.
M.:  — Gapur,  o‘gium ,  nima  deysan?
Q o id o s h :  — Bulutlar yerdagi  dengizdan  suv  olmaylar. 
Ko‘kda katta bir dengiz bor emish, shundan suv ola emishlar.
M.:  -   Ofarin,  o‘gium .  0 ‘tur o‘z yeringga.  Yana bormi 
gapiraturg‘an  kishi?
112

---

Kimsa tovush chiqarmadi.  Mualhm afandi kular yuz bi- 
lan  dedilarkim:
—  Bir  qozonda  ozroq  suv  quyub,  qaynatub,  ustini  bo- 
qir61  bir  qopqoq  bila  yopsak,  besh  daqiqadan  so‘ng  shu 
qopqoqni ko‘tarib qarasak,  unga yopishib qolg‘an  suv tom- 
chilarini  ko‘ramiz.  Mana  shu  suv  tomchilarining  nechuk 
bo‘lub  qopqoqg‘acha  chiqdig‘ini  onglasak,  yog‘mumi  ham 
anglamish bo‘lurmiz. Qo‘ldosh afandi, sizdan so‘rayin, suvni 
qaynatarsak qozondan bir narsa chiqub ketadir. Shu nimadir?
Q o‘ldosh:  —  Bug‘dir,  afandim.
M.:  -   Ofarin,  o‘g‘lum!  Mana shu bug‘  dedigimiz  narsa 
suvdan  o‘zga  narsa  emasdir.  Suv  isinursa,  bug‘  bo‘lur,  bu 
bug‘  sovursa,  suv bo‘lur.  Suv biroz qaynagach,  bug‘  bo‘lub 
yuqori  chiqar,  sovuq  qopqag‘a  erishgach,  yana  suv  bo‘lub 
qolur.  Yer yuzida  daxi  ko‘b  suv bor edigini  bilasizlar.  Qu- 
yoshning  isitmog‘i bilan  shu  suvlaming birozi bug‘  bo‘lub, 
yuqorig‘a  chiqadur  va  uradag‘i62  sovuq  havoga  erishgach, 
yana  suv  bo‘lub  yerga  to‘kiladir.  Bulut  dedigimiz  u  qora 
narsalar suv bug‘laridir.  Boshqa narsa yo‘qdir.