Ilmiy maqola va tadqiqotlar


FORS-ARAB  ARUZIDA  TIZIM  SHAKLLARI



Download 7,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/217
Sana30.12.2021
Hajmi7,37 Mb.
#192899
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   217
Bog'liq
2 5377612497010297357

FORS-ARAB  ARUZIDA  TIZIM  SHAKLLARI
Eski tizmalarimizda mavzu’ doirasi juda tor bo‘lgani kabi 
shakl  doirasi-da tordir.  Adabiyot,  she’r torhqni  istamaydir, 
torliqda  o‘smaydir.  Bizning  adabiyotimiz  taqlidchiliqdan 
chiqolmay bo‘g‘uhb  qolg‘anig‘a  sabab  mana shu  mavzu’da, 
shaldda  torhqdir.  Bizda  fors,  arab  aruzidag‘i  tizmalaming 
shakllari  tubandagichadir:
G‘AZAL
Birinchi  baytning  har  iki  misra’ida,  ondan  keyin  har 
baytning oxirida qofiya bir turh bo‘lg‘an tizmalar  12 baytdan
38


ortuq bo‘lmasa g ‘azal bo‘ladi. Yurak «lirizmi» she’rlari ko‘brak 
g‘azal shaklida aytiladi.
Misol:
Kimga  qildim  bir vafokim,  ming jafosin  ko ‘rmadim,
Ko ‘rguzub yuz mehr,  ming dard-u  balosin  ko ‘rmadim.
Kimg‘a  boshimni fido  qildimki,  boshim  qasdig‘a 
Har tarafdan yuz tuman  tig‘i jafosin  krmadim.
Kimga  ko ‘nglum  ayladi mehr-u  muhabbat foshkim,
Har vafoa yuz jafo  oning jazosin  ko ‘rmadim4’.
QASIDA
G ‘azal yo‘sunida tuzulib,  o‘n iki baytdan ortuq bo‘lg‘an 
tizmalarg‘a  qasida  deyiladir.  Qasida  g‘azaldan  kengrakdir. 
Maxtashlar,  maxtanishlar,  tabiat  tasvirlari,  axloqiy  fikrlar 
qasida yo‘sunli aytiladir.  Bizning o‘zbek-chig‘atoy adabiyo- 
timizda  qasida  yo‘li  judayam  kengaymagan,  chiroylik 
o ‘maklari  ozdir.
QIT’A
G ‘azalning birinchi bayti bo‘lmasa, qolg‘ani qit’a bo‘ladi. 
Boshqacha  aytganda,  qofiyasi  har baytning  oxirida bo‘lub, 
birinchi misra’i qofiyasiz bo‘lg‘an tizmalarga qit’a deyiladir. 
Ko‘brak  talabnomalar,  chaqirish  bitiklari,  nasihatlar  qit’a 
shaklida yozilg‘andir.

Download 7,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish