4
I. Nazariy qism
1.1 C++Builder6 dasturi haqida tushuncha
C++ Builder – Borland firmasining yangi maxsuloti bo‘lib, C++
tilidagi
ilovalarni
tez
ishlab
chuchun
mo‘ljallangan (RAD-Rapid Application
Development). C++ Builder yordamida Windows dasturlarini C++ tilida tez va oson
tuzish mumkin. Win32 konsol ilovalarini va foydalanuvchi uchun grafik interfeysni
yaratish mumkin (GUI-graphical user interface). Win32 GUI ilovalarini
C++Builder yordamida yaratayotganimizda, biz RAD muxitidagi C++ tilining
xamma kuchini ishlata olamiz. Bu degani, biz foydalanuvchi interfeysini
drag-and-
drop texnikasi yordamida yarata olamiz. Biz formalarga OSX boshqaruv
elementlarini joylashtirib, qisqa vaqtichida WEB brauzerlarga o‘xshagan maxsus
ilovalarni yaratishimiz mumkin. Ixtiyoriy dasturlashdan minimal (dasturlashdan
maktab kursi doirasidagi) bilimga ega foydalanuvchi ham muhitni tezda o‘rgana
oladi. Bu muhitning soddaligi professional dasturchi bo'lishga xalaqit qilmaydi.
Borland C + + Builder 6 dasturlash muhitlari ichida eng sodda muhitlardan biri
hisoblanadi. Bir nechta mashqlarni mustaqil bajargandan keyin, muhitdan kishining
ajralgisi kelmaydi. Vizual komponentalar palitrasi.
Vizual komponentalar
palitrasining bir qismi monitorda ko'rinib turadi, qolganlarini o‘ng va chapga
siljituvchi tugmachalar vositasida ko‘rishimiz mumkin.Ekran (monitor) markazida
forma (shakl) dizayneri joylashgan Bu bo'lg'usi dasturning interfeysini hosil qiluvchi
oynadir. Oyna- ning nomi va sarlavhasi uning tepasida yozilgan bo'ladi. Odatda,
Form 1 (Form 2, Form 3, Form `) va shuningdek oynani berkituvchi va
kichraytiruvchi tugmachalar ekranning o‘ng tepasida joylashgan boladi. oynaning
sathiga vizual dastur uchun zarur bo'ladigan VCL komponentalar joylashtiriladi.
Forma (shakl) dizayneri ostida dastur kodi muharriri joylashgan, odatda, u Unitl.cpp
sarlavha bilan beriladi. Bu ovna dastur kodini kiritish va tahrir qilish uchun
mo’ljallangan. File buyruqlari guruhi Bu menyu buyruqlari fayllar bilan ishlashga
mo‘ljallangan va quyidagi amallarni bajaradi: (New) yangi fayl hosil qilish, forma
(oyna) ochish, mavjud fayllarni (Open) ochish, fayllarni saqlash (Save) va (Close)
5
yopish, ilova dastur kodi matnini (Print) chop qilish mumkin. Edit buyruqlari guruhi
Menyuning bu buyruqlari guruhi tah- rir qilish uchun zarur bolgan buyruqlar- dir.
Masalan, inkor qilish (Undelete) va (Redo) takrorlash, qirqib olish (Cut),
nusxa
olish, (Soru), olinga nusxani qo'yish (Paste) va o‘chirish (Delete) kabi amallar¬ni
o'z ichiga olgan. Search buyruqlari guruhi Menyuning bu buyruqlari guruhi File
buyrug‘i guruhi. lardan biror matnni izlash va avtomatik al-
mashtirish, kerakli
satrga o‘tish va uni o'zgartish imkonini beradi. Project buyruqlari guruhi Menyuning
bu buyruqlari guruhida ilovanrtoshqarish buyruqlari yig‘ilgan. Bu buyruqlar
yordamida fayllarni qo‘shish, o‘chirish, VCL komponentalar kutubxonasiga kom-
ponenta qo'shish, kompilatsiya qilish va shunga o'xshash
amallarni bajarish
mumkin. Run buyruqlari guruhi Menyuning bu buyruqlari guruhi yordamida ilovani
ishga tushirish va bekor qilish, ilovani butunlay va qadam-baqadam rejimda ishga
tushirish, ko‘rish uchun qo‘shimcha o'zgaruvchilar kiritish va ilova bajarilishini
toxtatuvchi belgilar kiritish mumkin. Component buyruqlari guruhi Menyuning bu
buyruqlari
guruhi
yordamida
yangi
komponentalarni
i|ofcshish
va
konfiguratsiyalarini aniqlash ishlari bajariladi. Database buyruqlari guruhi
ma’lumotlar bazasi bilan ishlaydigan buyruqlarni o‘z ichiga olgan. Tools buyruqlari
guruhi Menyuning bu buyruqlari guruhi yordamida ilova parametrlarini asosiy va
yordamchi dasturlar buyruqlarini chaqirish mumkin. Windows buyruqlari
guruhi Menyuning bu buyruqlari guruhi yordamida interfeysning oynalarini
boshqarish mumkin. Help buyruqlari guruhi Menyuning
bu buyruqlari guruhi
yordamida muhit, til, komponentalar va kompyuter haqidagi ma’lumotlarni
olishimiz mumkin.View (Ko`rish) tugmasi..Bu guruhga quyidagi tugmalar
jamlangan: (New Form) yangi forma hosil qiladigan, (ViewUnit) modullarni qurish,
(ViewForm) formani qu-rish, (Toggle Form/Unit) formadan modulga, moduldan
formaga o'tishni ta’minlaydigan tugmachalar.Toggle
Form Unit formadan kodni
tahrirlashga, tahrirlashdan formaga o'tkazuvchi tugma. Agar ilovada bir nechta
forma qatnashsa, ularni qurish uchun View Form (Shift+ F12) tugmadan
foydalaniladi. Yangi forma hosil qilish uchun New Form tugma bosiladi. Bunda
yangi forma dizayneri paydo bo'ladi. Odatda, sarlavhasi Form2
kabi nomlangan
6
bo`ladi. Yangi forma ilovada yangi oynalarni ko‘rsatish va ifodalash uchun zarur
bo`lishi mumkin.Debug tugmasi.Bu guruhdagi tugmalar ilovani ishga tushirish
uchun mo`ljallangan. Run (F9) tugmasi ilovani bajarish va ishga tushirish uchun,
Pause ilovani vaqtincha to'xtatib turish uchun, Trace- Into (F7) va Stepover (F8)
ilovani qadam- baqadam bajarish uchun mo`ljallangan.Custom tugmasi guruhi. Bu
guruhda Help contents tugmasi mavjud bo'lib, muhitning yordam tizimini chaqirish
uchun ishlatiladi. Bu tugmalar guruhining joyi qat’iy tayinlanmagan, o'zimiz
xohishimizga qarab asosiy pa- nelning istalgan joyiga joylashtirishimiz mumkin.
Buning uchun kursorni tugmalar guruhining chap chekkasiga olib boramiz va
sichqonchaning chap tugmasini bosib, istalgan joyga joylashtirishimiz mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
