Model namunasi: Bohr modeli , sayyoralarning Quyosh atrofida aylanishiga o'xshash atom yadrosini orbitayotgan elektronlarni ko'rsatadi. Aslida elektronlarning harakatlanishi murakkab, ammo bu model proton va neytronlarning yadro hosil bo'lishini va elektronlarning yadro atrofida harakatlanish tendentsiyasini namoyon etadi.
Ilmiy nazariya
Ilmiy nazariya takroriy sinovlar bilan qo'llab-quvvatlangan faraz yoki gipotezalar guruhini jamlaydi. Biror nazariya, agar u e'tiroz qiladigan dalil bo'lmasa, amal qiladi. Shu sababli, nazariyalar noto'g'ri bo'lishi mumkin. Asosan, agar dalillar gipotezasini qo'llab-quvvatlash uchun yig'ilsa, unda gipoteza hodisani yaxshi tushunish uchun qabul qilinishi mumkin. Nazariyaning bir ta'rifi - bu qabul qilingan faraz.
Ilmiy huquq
Ilmiy qonun kuzatuvlar jamini umumlashtiradi. O'sha paytda qonunga hech qanday istisnolar topilmadi. Ilmiy qonunlar narsalarni tushuntiradi, lekin ularni tasvirlamaydi. Qonun va nazariyani bir-biridan ajratishning bir usuli bu tavsif nima uchun "nega" tushuntirish uchun sizga vosita kerakligini so'rashdir.
"Qonun" so'zi ilm-fan sohasida kamroq va kamroq qo'llaniladi, chunki ko'pgina qonunlar cheklangan holatlarda haqiqiydir.
Ilmiy huquq me'yorlari: Nyutonning Gravitatsiya qonunini ko'rib chiqing. Nyuton ushbu qonunni tushirilgan ob'ektning xatti-harakatlarini oldindan aytib berish uchun ishlatishi mumkin edi, lekin u nima uchun bunday voqeani tushuntirib berolmadi.
Ko'rib turganingizdek, fanda "dalil" yoki mutlaq "haqiqat" yo'q. Biz eng yaqin bo'lgan fakt - bu shubhasiz kuzatuvlar. Shunga qaramay, dalillarga asoslanib, dalilni mantiqiy xulosaga kelgandek aniqlasangiz, ilmda "dalil" mavjud. Ba'zilar, ta'rifga ko'ra, biror narsa isbotlash uchun uni hech qachon noto'g'ri deb bilishmaydi. Gipotezani, nazariyani va qonunni belgilash so'ralganda, isbotning ta'riflarini yodda tuting va ushbu so'zlar ilmiy intizomga bog'liq holda bir oz farq qilishi mumkin.
2. Imperik yuklamalar tushunchasi
Yuklama — yordamchi soʻzlarning bir turi; ayrim gap boʻlagiga yoki gapga qoʻshimcha maʼno berish uchun qoʻllanadi. Yuklama tuzilishiga koʻra 2 xil boʻladi: Yuklamaqoʻshimcha (qoʻshimcha holiga kelib qolgan Yuklama: mi, chi, da, a, ya) va Yuklamasoʻz (ayrim soʻz holidagi Yuklama: faqat, xuddi, naq, ham). Hoz. oʻzbek adabiy tilida gapga yoki ayrim soʻzlarga qoʻshilganda anglatadigan maʼnolariga koʻra Yuklamaning quyidagi turlari farqlanadi: soʻroq va taajjub Yuklamalari (mi, chi, a, ya), asosan, gapni soʻroq gapga aylantiradi: Bu kitobni oʻqidingizmi?; kuchaytiruv va taʼkid Yuklamalari (ku, ham, u, yu, da, oq, ki) gapga tasviriylik berib, soʻz maʼnosini kuchaytirish, shuningdek, taʼkid maʼnosini qoʻshish uchun ishlatiladi. Mas: Necha marta uchrashay dedimku, vaqtim boʻlmadi; ayiruv va chegaralov Yuklamalari (gina, faqat) turli soʻzlar bilan kelib, ularni ajratib, chegaralab koʻrsatish uchun qoʻllanadi. Mas: U faqat oʻsha voqea haqida soʻzlardi; aniqlov Yuklamalari (xuddi, naq, qoq) oʻzi aloqador boʻlgan gap boʻlagi maʼnosini aniqlash uchun xizmat qiladi. Mas: Oʻgʻli otasining xuddi oʻzi. Yuklamalar, shuningdek, tasdiq, inkor, qistov kabi maʼnolarni ifodalash uchun ham ishlatiladi. Va yordamchi vazifasida keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |